پیوند معنوی پادشاهان صفوی با امام رضا (علیه‌السلام)

توسل و طلب امداد فرمانروایان، عالمان، صوفیان و سایر اقشار جامعه به امامان شیعه (علیهم‌السلام) و سایر بزرگان دین، سنتی تاریخی و متداول بود که در دورۀ سلطنت فرمانروایان صفوی که دارای تباری صوفیانه و مدعی انتساب به ائمه معصومین (علیهم‌السلام) بودند، به‎نحو برجسته‌تری جریان یافت زیرا مریدان و لشکریان قزلباش نیز با توجه به سنت صوفیانۀ مرشد کاملِ طریقت صفویه اعتقاد راسخی به کرامات بزرگان دین داشتند. به همین جهت، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: پادشاهان صفوی چه پیوند معنوی با امام رضا (علیه‌السلام) داشتند؟ برای پاسخگویی، با بررسی مقوله‎هایی مانند سنّت توسل شاهان صفوی به کرامات روحانی بزرگان دین از جمله امام هشتم شیعیان، به‌ویژه به هنگام رویارویی‌های نظامی، به این برآورد می‌رسیم که شرایط متنوعی چون موقعیت ویژۀ مزار امام رضا (علیه‌السلام) در مسیر راه‌های منتهی به کشورهای غالبا متخاصم ازبکان و گورکانیان هند و همچنین عدم دسترسی دائمی و مستقیم حکومت صفوی به مرقدهای ائمه شیعه (علیهم‌السلام) در عتبات موجب شده بود تا به‌فرمان پادشاه صفوی، نذورات و صدقات فراوانی برای اقدام‎های مذهبی و عمرانی متعدد در قالب سرکار فیض آثار انجام شود که کارویژه‎های مذهبی مختلفی برای فرمانروایان صفویه ازجمله برگزاری دعای ولی‌نعمت با حضور عالمان برجسته و شخصیت‌های سیاسی نظامیِ تبعید شده و همچنین مناقشات مذهبی با عالمان ازبک داشت. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تاریخی و شیوۀ جمع‌آوری داده‌های کتابخانه‌ای از منابع دست‌اول تاریخی، پس از توصیف و طبقه‌بندی تحولات مرتبط با طلب کرامات روحانی و اقدام‎های مذهبی فرمانروایان صفوی در مرقد امام هشتم شیعیان، به تحلیل و تفسیر این ویژگی‌ها و تاثیرهای آن بر شرایط سیاسی نظامی حکومت صفوی می‌پردازد.

Spiritual link of the Safavid kings with Imam Riḍā (as)

The appeal of the rulers, scholars, sufis and other sections of society to the Shiite Imams and other religious leaders was a historic and common tradition during the reign of the Safavid rulers who had Sufi descent and claimed to be attributed to the infallible Imams (as) flowed more prominently, because the disciples of Ghezelbash also believed in the Sufi tradition of the fulltime disciple of the Safavid clergy, and had a strong belief in the greatness and miracles of the elders of the religion. Therefore, the present study seeks to answer this question: How did the Safavid kings have a spiritual connection with Imam Riḍā (as)? To answer, by examining issues such as the tradition of resorting to the Safavid kings to the clerics of the religious elders, including the eighth Shiite Imam, especially during military confrontations, it is estimated that various conditions such as the special position of Imam Reza (as) on the route leading to the often hostile Uzbek and Indian Gurkan states, as well as the permanent lack of direct access by the Safavid government to the shrines of Shiite Imams in the holy centers, had led to many religious acts and vows by the order of the Safavid king, which had various religious specialties for the Safavid rulers, including the blessings of prominent scholars and exiled politicalmilitary figures, as well as religious conflicts with Uzbek scholars, including holding prayer of Wali Nin’mat (The owner of blessings) in the presence of prominent scholars and deported politicalmilitary figures, and it also had religious disputes with Uzbek scholars. The present study, using historical research method and method of collecting library data from firsthand historical sources after describing and categorizing the developments related to the clerical miracles and religious practices of the Safavid rulers in the shrine of the eighth Shiites, analyzes and interprets these features and their effects on the politicalmilitary conditions of the Safavid government.