بررسی گزاره «اِذَا کَذَبَ‏ الْوُلَاهُ حُبِسَ الْمَطَرُ...» در حدیث رضوی

فهم درست روایات معصومان (ع) به‎عنوان مهم‌ترین رسالت حدیث‌پژوهان، تنها با نگاه همه‌جانبه به آن‎ها و با درنظرگرفتن اموری مانند تشکیل خانوادۀ حدیثی، عرضه بر قرآن، درنظرداشتن سنن الهی، تجربیات بشری و... امکان‌پذیر است. بسیاری از خطاها و لغزش‌های معرفتی ناشی از نبود نگاه جامع به مجموعه منابع دینی (کتاب، سنت و عقل) است. این جستار با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و بهره گیری از تجربیات بشری، بر آن است که فراز «اِذَا کَذَبَ‏ الْوُلَاهُ حُبِسَ الْمَطَر» در یکی از روایات منسوب به حضرت علی‎بن موسی‎الرضا (ع) را بررسی کند. این حدیث که از نظر سندی معتبر ارزیابی می‌شود، دروغگویی حاکمان جامعه را یکی از عوامل نباریدن باران معرفی می‌کند. این نوشتار در پی آن است به این سوال پاسخ دهد که چرا به‎خاطر گناه گروهی اندک، انسان‌ها و موجودات بسیاری که هیچ نقشی در آن گناه نداشته‌اند، باید مجازات شوند. آیا می‌توان افراد را به‎خاطر گناه دیگران مواخذه کرد؟ تحلیل این فقره از روایت با تشکیل خانوادۀ حدیثی و عرضه بر قرآن، این نتیجه را به‎دست می‌دهد که هر کس مسئول رفتار خویش است و گناه کسی به پای کس دیگر نوشته نمی‌شود. بنابراین، اگر مردمی به‎خاطر گناه حاکمان دچار تنگنای معیشت می‌شوند، از آن جهت است که به وظیفۀ خود در برابر حاکمان عمل نکرده‌اند و با سکوت تاییدآمیز خود، در رفتار ناپسند آنان شریک هستند.

Analysis of the Sentence "When the Rulers lie the Rain Stops…" in the Ḥadīth of Imam Riḍā (as)

Understanding the ḥadīths of the infallible Imams (as), as the most important mission of the hadith scholars, is only possible through a comprehensive look at them and considering such matters as forming a hadith family, comparing with the Qur’ān, considering divine traditions, human experiences, and so on. Many of the epistemic errors and falls are due to the lack of a comprehensive look at the set of religious sources (Qur’ān, ḥadīth and reason). This research with descriptiveanalytic method, relying on library resources and human experiences, seeks to analyze the sentence "when the rulers lie the rain stops" in one of the narrations attributed to Imam Riḍā (as). This ḥadīth, which is considered valid from chain transmitters aspect, identifies the lies of the rulers of the society as one of the causes of the nonrain. This article seeks to answer the question of why so many people and beings who had no part in sin should be punished for the sin of a small group; can people be punished for the sin of others? Analyzing this narration by forming a ḥadīth family and comparing it to the Qur’ān, gives the conclusion that everyone is only responsible for his own behavior and that no one’s guilt is written on anyone else’s. Therefore, if people suffer a hard livelihood due to the rulers’ sin, it is because they did not perform their duty to the rulers and share in their unpleasant behavior by their approver silence.