مصداق‌هایِ حقوق معنویِ کودک در سیره‌ رضوی و نظام حقوقی ایران

در کلیه نظام‌های حقوقی، حقوق معنوی کودک سازوکاری حمایتی به‎شمار می‌رود که درعین قوام‌بخشی به شخصیت کودک، تضمین‌کنندۀ برخی از حقوق مادی وی نیز خواهد بود. در نظام حقوقی اسلام نیز حقوق متعددی برای کودکان در نظر گرفته شده که بخش اعظم آن بر پایۀ الگوی رفتاری ائمه معصوم (علیهم‎السلام) قابل تصور است. از آن جمله می‌توان به سیرۀ رضوی اشاره کرد. با توجه به عدم تصریح سیره رضوی به حقوق معنوی کودک، چگونه می‌توان از آموزه‌های امام رضا (علیه‎السلام) حقوق معنوی کودک را احصاء کرد؟ و رویکرد نظام حقوقی ایران در این‌باره چیست؟ واکاوی آموزه‌های رضوی در نحوۀ نام‌گذاری، تاکید بر وضوح نسب و تابعیت کودک به‎روشنی بیانگر مصادیقی از حقوق  معنوی کودک است که امروزه از آن به‎عنوان «حقّ بر هویت» یاد می‌شود. همچنین از راهکارهای رفتاری ایشان در برخورد با کودکان به‎خوبی می‌توان به شناسایی حقّ بر محبت به‎عنوان یکی دیگر از حقوق معنوی کودک اشاره داشت. درخصوص چیستی این حق در نظام حقوقی ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تبعیت از اصل4 قانون اساسی، مبنای نوینی از این حقوق مبتنی بر موازین اسلامی شکل گرفته است. بی‌شک، حقوق معنوی کودک ساختار جامعی مبتنی بر حقوق مختلف در ابعاد آموزشی، عاطفی و اجتماعی است که در این مقاله تنها به مصادیقی از آن پرداخته شده و مبانی قابل احصاء از آموزه‌های رضوی، نظام حقوقی ایران و برخی از کنوانسیون‌های بین‌الملل به جهت لزوم الحاق ایران به آن‌ها  به روش تحلیلی توصیفی مورد مداقه قرار گرفته است.

Examples of Children’s Spiritual Rights in the Raḍavī’s Tradition and the Iranian Legal System

In all legal systems, the Children’s Spiritual Rightsis a supportive mechanism that, while consolidating the child’s personality, also guarantees some of his or her material rights. There are many rights for children in the Islamic legal system, most of which are conceivable based on the behavior pattern of the infallible Imams. One of them is the Raḍavī’s tradition. How can one infer from Imam Reza’s teachings about the spiritual rights of the child, due to the lack of clarity of the child’s spiritual rights in the Raḍavī’s tradition? In addition, what is the approach of the Iranian legal system in this regard? The analysis of Raḍavī’s teachings on naming, the emphasis on the child’s kinship and nationality clearly illustrates some instances of the child’s spiritual rights that are nowadays referred to as "rights to identity". Also, his behavioral approaches to dealing with children can well identify the right to love as another child’s spiritual right. On the nature of this right in the Iranian legal system, following the victory of the Islamic Revolution in accordance with the fourth principle of the Constitution, a new basis has been formed for these rights based on Islamic standards. Undoubtedly, children’s spiritual rights are a comprehensive structure based on various rights in the educational, emotional, and social dimensions, which only the examples of it are discussed in this article; and the inferred principles of Raḍavī’s doctrine, the Iranian legal system, and some international conventions have been studied in a descriptiveanalytical manner to necessitate Iran’s accession to them.