نشان وارون از «علم بلامعلوم» در روایات رضوی

تبیین کیفیت علم الهی به‎ویژه علم قبل‌الایجاد، از مسائل مهمّ و دشوار حکمت الهی است. روایات گهربار امامان معصوم (علیهم‎السلام) در هر دوره ناظر به بیان این معارف عمیق است، که بر اثر بطون معجزنظام خود سبب اختلاف دانشوران در مقصود، از مراتب سطح تا ژرفا شده است. صدرالمتالهین گشاینده باب بدیع در شرح نگاری بر روایات الهیات توحیدی از ائمه اهل بیت (علیهم‌السلام) است و مخالفان و موافقان را به تکاپو وا می‌دارد و متاثر از او شرح‌نگاری بر «اصول کافی» تداوم می‌یابد. تبیین روایات درباره علم الهی به‎ویژه کیفیت «علم قبل‌الایجاد»، از دشواری‌های مضاعف برخوردار است. برخی تبیین‌ها بر هیچ مبنای مستحکمی استوار نیست و حذف صورت مسئله را به جای حلّ مسئله نهاده‌اند. در این راستا تفکیک‌گراها در تبیین خود به زدودن حیثیت ذات‌‌الاضافه از مفهوم علم اقدام و از آن به «علم بلامعلوم» تعبیر کرده‌اند و آن را عین عبارت موجود در روایات یعنی «عالم اذ لامعلوم» انگاشته‌اند. این فراز، نخست از امیرمومنان و سپس امام باقر و امام صادق و در نهایت از امام رضا (علیهم صلوات‌الله) نقل شده است. تلاش تفکیکی‌ها در ردیه‌نویسی و تحویلی‌نگری بر تبیین صدرالمتالهین و فربه‌نمایی نظر خود خلاصه می‌شود. مقلدان آنان با همین روش به ترویج نظر خود و نقد نظریه رقیب پرداخته‌اند. جهت فروغ‌یابی از محتوای این روایات، ادعاهای تفکیک‌گرایان در این خصوص، مورد واکاوی قرار گرفته‌است.

The Inverse Sign of "Knowledge without Known Object" in Raḍavī Narratives

Explaining the quality of divine knowledge, especially the knowledge before creation, is one of the most important and difficult issues of divine wisdom. The most valuable narrations of the infallible Imams (as) in each period represent this profound knowledge, which, due to the miraculous nature of its system, has led to a disagreement among scholars in meaning, ranging from low to deep levels. Ṣadr alMuta’lihīn is the founder of a new and innovative way of describing the traditions of monotheistic theology from the Imams of Ahl alBayt (as), as he causes the opponents and supporters to challenge, and influenced by him, describing on "Uṣūl Kāfī" continues. The explanation of narratives about divine knowledge, especially the quality of "knowledge before the creation", has many difficulties. Some explanations are not based on any firm basis, but they are established on elimination of the problem itself instead of solving the problem. In this regard, the separatists, in their explanation, have taken the principle of existence to be eliminated, and they have referred to it as "Knowledge without Known Object", and they considered it as the exact phrase in the traditions: “knowledgeable when there is no known object ". This phrase has been quoted first from Amīr alMu’minīn, and then Imam Bāqir and Imam Ṣādiq, and finally from Imam Riḍā (peace be upon them). The separatists effort in rejecting and delivering attitude is summarized by the explanation of Ṣadr alMuta’lihīn and the magnification of their views. Their imitators, in the same way, have promoted their opinion and criticized the rival theory. In order to find out and benefit from the content of these narratives, the separatists’ claims in this regard have been analyzed.