بررسی ابعاد و آثار کرامت انسان از دیدگاه امام رضا (علیه‎السلام) و مکاتب روان‎شناسی

شناخت جایگاه انسان و بررسی ابعاد و ویژگی‌های مختلف او یکی از موضوعات محوری در تعالیم ادیان آسمانی به‎ویژه اسلام و مکاتب بشری شمرده شده و تلاش‌ها و راهکارهای فراوانی برای رسیدن او به سعادت نهایی‌اش که در گروِ کرامت و عزت است، صورت گرفته است؛ کرامت به‎معنای شرافت، عزت و ارجمندی، که محل بحث و نقطه برخورد دین مبین اسلام با علوم بشری است. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد و آثار کرامت انسانی در سیره امام رضا (علیه‎السلام) و روان‎شناسی بود که تلاش شد با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی تحلیلی، از نوع تحلیل محتوا، کرامت انسانی از منظر هر دو دیدگاه بررسی شود. نتایج پژوهش نشان داد، از دیدگاه امام رضا (علیه‎السلام) خاستگاه کرامت انسانی، ذاتی و وابسته به روح الهی بوده، جهت‌گیری معنوی و متعالی داشته و هدفش رسیدن به قرب الهی و خلیفه خدا شدن در زمین است که با تقوا و بندگی با محوریت خدا از قوه به فعل در می‌آید. اما در روان‎شناسی، عزت نفس از عوامل درون فردی و بیرونی حاصل شده، خاستگاه آن نیازها (کمبودها) و هدف رفع نیازها در محیط مادی و شکوفایی ظرفیت‌های انسانی جهت کسب موفقیت و پیشرفت است.

Study of Dimensions and Effects of Human Dignityfrom Imam Riḍā’s Viewpoint and Psychology Schools

Recognizing the status of man and studying his various dimensions and characteristics is one of the central issues in the teachings of divine religions, especially Islam and human schools, and many efforts and strategies have been made to reach him for his ultimate bliss based on dignity and esteem. Dignity means honor, esteem and venerable, that is the subject of discussion and confrontation  between Islam and human sciences. The aim of this study was to review the dimensions and effects of human dignity from Imam Riḍā’s viewpoint and psychology, using library documents and resources and descriptiveanalytic method of content analysis type, to examine the human dignity from the standpoint of both perspectives. The results of this study shows that from Imam Reza’s viewpoint, the origin of human dignity is inherent and dependent on the divine spirit and has a spiritual and transcendent orientation, and its aim is to reach the Divine proximity and be the caliph of Allah on the earth, which through the centrality of God’s servants, comes from potentiality to actuality. But in psychology, selfesteem is derived from inward and outward factors, its origins are needs (shortcomings), and its purpose is to meet the needs of the material environment and to flourish the human capacity for success and progress.