شناسایی نیازهای زائران سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی (مورد مطالعه: حرم مطهر حضرت رضا(علیه السلام))

در عصر حاضر، گسترش روزافزون تمایل انسان‌ به باورهای الهی و توجه به دین و مذهب باعث گردیده تا جوامع مختلف بشری به حضور در اماکن مذهبی و زیارتی تمایل بیشتری نشان دهند. از طرفی نیز پدیده سالمندی در جهان کنونی و به‎خصوص ایران، به دلیل تغییرات جمعیت‌شناختی و کاهش میزان موالید و مرگ‎ومیر، رو به افزایش است. از طرفی دیگر، ایران کشوری مذهبی شناخته می‎شود و حضور روزافزون زائران و عبادت‎کنندگان سالمند در اماکن متبرکه و مذهبی کشور و الزام پاسخگویی و خدمت‌رسانی متناسب با این قشر، توجه ویژه به شناخت نیازهای سالمندان در این اماکن را می‎طلبد. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های حاصل از مصاحبه با نخبگان آستان قدس رضوی و روش کیفی نظریه‌پردازی داده‎بنیاد و استفاده از نرم‎افزار «مکس کیو دی ای» مدل مفهومی نیازهای سالمندان را در قالب 12 مقوله متناسب با 5 نیاز اساسی آنان در قالب تئوری انتخاب ارائه کرده است. این پژوهش افزایش امنیت برای زندگی و نیازهای جسمی و روحی سالمند را در نیاز به بقا؛ حسّ تعلق و پیوند عاطفی، تماس و ارتباط فیزیکی و هدیه متبرک سالمند را در نیاز به عشق و احساس تعلق؛ موفقیت، رفتار مطابق دلخواه و احترام به سالمند را در نیاز به قدرت؛ آرامش، عدم مزاحمت زائر و آزادی جهت انتخاب و خلاقیت سالمند را در نیاز به آزادی؛ و با دیگران بودن در مکان مذهبی و تکرار زیارت و عبادت سالمند را در نیاز به تفریح؛ مدل‎سازی کرده است.

Identifying the Needs of Elderly Pilgrims in Holy and Religious PlacesCase Study: Holy Shrine of Imam Riḍā (as)

At present, the increasing spread of human tendency to divine beliefs and religion has led various communities to show more willingness to attend religious sites and pilgrimage. On the other hand, the phenomenon of aging in the modern world, and especially in Iran, is increasing due to the demographic factors of the population due to the decrease in births and mortality. Iran is known as a religious country. The everincreasing presence of pilgrims and elderly worshipers in religious places of the country, and the requirement for accountability and service tailored to this category, requires special attention to the needs of the elderly in these places.This study uses data from interviews with selected elites in Āstān Quds Raḍavī, and the qualitative method of data theorizing, and using the software "Max Q D A" seeks to provide a conceptual model to meet the needs of the elderly in twelve categories corresponding to the five basic human needs in William Glasser’s choice theory.This study has provided models for increasing security of life, and physical and mental needs of the elderly in terms of the need to survive; and the sense of belonging and emotional attachment, the physical contact in terms of the need for love and a sense of belonging and success; and the desired behavior and respect for the elderly in terms of the need for power; and gentleness of conduct and nondisturbance with regard to the pilgrim and the freedom to choose and creativity for the elderly in terms of the need for freedom; and finally, being with others for worship, staying in religious places and repeating pilgrimage in terms of the need to have fun.