آیین‎های روایی؛ گستره‌ای از عواطف تا هنجارهای اجتماعی: بررسی ابیات و اشعار آیینی با محوریت امام رضا (علیه السلام) در ششتمد سبزوار

در رویکرد انسان‌شناختی به فولکلور، ادبیات شفاهی بازتابی از فرهنگ و استلزام‎های آن در نظر گرفته شده و به‎مثابۀ بستری برای پژوهش و تحقیق دربارۀ جامعه به آن نگریسته می‎شود. مقالۀ حاضر به بررسی ابیات و اشعار مربوط به دو آیین روایی در ششتمد سبزوار با عنوان چاووشی‎خوانی و رباعی‎خوانی می‎پردازد. در بررسی این ابیات محوریت با ابیات و اشعاری است که با مضمون امام رضا (علیه‎السلام) ساخته و پرداخته‎ شده‎اند. پژوهش حاضر با روش مردم‎نگاری و الهام از بحث نظری «ویکتور ترنر» دربارۀ نمادهای آیینی سامان یافته است. ابیات مربوط به این آیین‎ها به‎مثابه نمادهای آیینی عمل کرده، تراکمی معنایی را نشان می‎دهند. تراکمی که به صورت یک طیف معنایی عمل می‎کند، از یک‎سو به عواطف و احساسات انسانی ارجاع دارد و سوی دیگر آن به هنجارها و نظم‎های بالقوه و بالفعل جامعه مرتبط است. آنچه در فهم این طیف معنایی مهم است، توجه به عدم تفکیک‎پذیری این دو قطب است.

Oral Rituals; a Range of Emotions to Social NormsReview of Ritual Poems by Focusing on Imam Reza in Sheshtamad, Sabzevar

In the anthropological account to folklore, oral literature is considered as a reflection of culture and its implications and is seen as a context for research on society. This article examines the poems related to two oral rituals in Sheshtamad, Sabzevar, as Chavoshikhani and robayikhani.In the study of these poems, emphasis is placed on the poems of Imam Reza.The present research is based on the ethnographic method and inspired of the theoretical discussion of Victor Turner on ritual symbols. The poems of these rituals acts as ritual symbols, representing a semantic condensation. Congestion, which acts as a semantic spectrum, refers, on the one hand, to human emotions, and on the other hand, it is related to the potential and actual norms and orders of society. What is important in understanding this semantic spectrum is the attention to the nonseparability of these two poles.