چالش‌های اجرای احکام هیات عمومی دیوان عدالت اداری؛ با توجه به تفکیک ماهیت تقنینی و قضایی احکام صادره

در حالی‌که اجرای احکام غایت دادرسی و پایان انتظار برای اعاده حق و عدالت قانونی است، عملی ساختن مدلول آرای محاکم به نحو قاطع، کامل و مطلوب از دیرباز چالش‌ اساسی مراجع قضایی به‌شمار رفته است. مطالعه و آسیب‌شناسی اجرای احکام خصوصاً در آن‌دسته از محاکم که به شکایات شهروندان علیه دستگاه‌های دولتی و اداری رسیدگی می‌کنند، اهمیت دوچندانی دارد. اجرای احکام هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز به مثابه شاخص حقوق و آزادی‌های شهروندان در برابر دولت، تجلی مهار قدرت در بند قانون و صیانت از حقوق و آزادی‌های عمومی است، و معضلات پیچیده‌تری که در برابر آن قرار گرفته، ناشی از همین واقعیت است. می‌توان احکام هیات عمومی دیوان عدالت اداری را بر اساس صلاحیت‌های موضوع ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به احکام تقنینی و قضایی تفکیک کرد. در این صورت، این سوال می‌تواند مطرح شود که اجرای هریک از آرای تقنینی یا قضایی با چه موانع و چالش‌هایی مشخصی روبرو است؟ راهکارهای مواجهه با این موانع و چالش‌ها چیست؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و آسیب‌شناسانه، برخی از مهم‌ترین مسائل و چالش‌های اجرای احکام هیات عمومی دیوان عدالت اداری را با تفکیک آرای تقنینی و قضایی و تحلیل آثار و بایسته‌های هریک از آنها طرح و بررسی کرده است. وفق یافته‌های پژوهش عدم تفکیک آثار و ضمانت اجراهای احکام تقنینی و قضایی براساس ملاحظات حاکم بر هریک از این احکام از یک سو، رویه ناکارآمد و تفسیر قضایی خنثی در مواجهه با مواد 89، 90، 92 و 95 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از سویی دیگر مهم‌ترین موانع اجرای مطلوب و موثر احکام هیات عمومی دیوان عدالت اداری به‌شمار می‌روند. 

challenges of enforcement of judgements of the general delegation of the administrative justice court; from the perspective of separating the legislative and judicial nature of the judgements issued

enforcement of judgments is the aim of the trial and the end of waiting for the restoration of rights and justice, but enforcing the content of court rulings in a decisive, complete and desirable manner has always been an important challenge for the courts. the study of the execution of judgments is especially important in those courts that deal with citizens’ complaints against government agencies. the implementation of the judgments of the general delegation of the administrative justice court, as an indicator of the rights and freedoms of citizens, reflects the control of power by law and the protection of public rights and freedoms, and therefore there are more challenges here.the present study has investigated the most important challenges of enforcement of judgements of the general delegation of the administrative justice court by descriptive-analytical and pathological methods. this has been done by separating legislative and judicial judgments and analyzing the effects of each of them, as well as examining some common challenges in the implementation of sentences in both sections. also, the research in each section has provided solutions to improve and streamline the enforcement of judgements of the general delegation of the administrative justice court.