الگوریتم و حقوق اداری؛ چالش‌ها و راهکارها

در سالیان اخیر سازوکارهای تصمیم گیری الگوریتمی و یادگیری ماشین به­صورت فزاینده مورد استفادۀ بخش خصوصی و پس ‌از آن سازمان های دولتی قرار گرفته است. فناوری پیش گفته با وجود مزایایی همچون افزایش سرعت، دقت و کاهش هزینه در تصمیم گیری، اصول و موازین پذیرفته شدۀ حقوق اداری را با چالش های نوینی رویارو کرده است. سرشت الگوریتم و چگونگی عملکرد آن، رویکرد موجود نسبت به «صلاحیت اداره و نظارت قضایی بر آن»، «عدالت رویه ای»، «شفافیت» و «بی طرفی و عدم تبعیض» را در دام محذوراتی جدی گرفتار کرده است. نوشتار حاضر می کوشد با کاربست روشی توصیفی ­تحلیلی و با عنایت به‌ضرورت همگامی با دستامده های نوین بشر از یک سو و حفظ دستاوردهای کهن همچون التزام به حاکمیت قانون و اصول مبتنی بر آن از سمتی دیگر، چالش های پیش گفته را واکاوی نموده و از این طریق راهکارهایی را برای برقراری تعادل میان دو ضرورت پیش گفته و سیاست گذاری مناسب در این زمینه پیشنهاد دهد؛ بازبینی در حقوق اداری در صورت همگامی با تطورات مستمر فناوری می تواند در نهایت نظریۀ حقوق اداری الگوریتمی را که پایه های آن درحال شکل گیری است، به نظریۀ درخور توجه در حقوق اداری تبدیل کند. الزامات مربوط به ارتقای فناوری های موجود و رفع معایب آن ها نیز در راستای هرچه شفاف تر شدن فرآیندهای الگوریتمی می تواند همچنان ارزش بنیادی حاکمیت قانون را حفظ و مانع از تبدیل آن به حاکمیت الگوریتم شود؛ فناوری الگوریتم نه آن چنان مهیب و ویرانگر است که حقوق اداری را از بنیادهای خود تهی سازد و نه آن میزان کم اهمیت است که بایستگی مفصل بندی دوبارۀ بنیادهای این شاخۀ حقوقی را توجیه نکند. 

algorithm and administrative law; challenges and solutions

in recent years, algorithmic decision-making mechanisms and machine learning have been increasingly used by the private sector and then by state agencies. despite the advantages such as increasing the speed, accuracy and reducing the cost of decisions, the algorithm has created new challenges for the principles of administrative law, such as jurisdiction and judicial supervision, due process, transparency, impartiality and, non-discrimination. this article tries to analyze the aforementioned challenges considering the necessity to adapt to the new achievements of mankind on the one hand and preserve the ancient achievements such as respect to the rule of law on the other hand. revision in administrative law, taking into account the continuous development of technology, can finally turn the theory of algorithmic administrative law into a prominent theory in administrative law. the requirements related to upgrading existing technologies and removing their disadvantages to make algorithmic processes more transparent can still preserve the fundamental value of the rule of law and prevent it from turning into the algorithmic rule. algorithm technology has not been as formidable and destructive as to deplete administrative law of its foundations, nor is it so insignificant that it does not justify the necessity of re-articulating the foundations of this legal branch.