حمایت از میراث فرهنگی غیرمنقول با تکیه بر ثبت در فهرست آثار ملی مطالعه تطبیقی نظام حقوقی انگلیس و ایران

حمایت از میراث فرهنگی غیرمنقول در نظام حقوقی بریتانیا بر پایه اصولی چند بنیان‌گذاری شده است. اصل عمومی بودن میراث فرهنگی، مهم‌ترین اصل حاکم بر حمایت از میراث فرهنگی در این کشور است. این اصل متضمن این مفهوم است که میراث فرهنگی منبعی عمومی بوده و به همین دلیل تمام مردم از یک سو باید از آن برخوردار شده و بدان دسترسی داشته باشند و از سوی دیگر بتوانند در پاسداری و صیانت از میراث مشارکت نمایند. در نظام حقوقی ایران حفاظت از میراث فرهنگی جزء امور حاکمیتی به شمار می‌آید و لذا مردم بدون محدودیت باید از آن بهره‌مند شوند؛ اما در نظام حقوقی ایران، گردانندگان نظام حمایتی میراث فرهنگی نهادهای دولتی از جمله وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و ادارات تابعه آن هستند. ابتنای نظام حمایتی انگلیس بر پایه مشارکت مردمی و داوطلبانه و نهادهای عمومی غیردولتی سبب ایجاد نوعی تمرکززدایی در نظام حمایت از میراث فرهنگی انگلیس شده است. وزارت دیجیتال، فرهنگ، رسانه و ورزش و وزارت مسکن و جوامع محلی، دو نهاد دولتی کلیدی این نظام حقوقی هستند که نقش آنها مقرره‌گذاری در حمایت از میراث فرهنگی است و مردم و جوامع محلی و به عبارتی نهادهای عمومی غیردولتی هستندکه موجبات حمایت کارآمد و سازنده از میراث فرهنگی را در عالم عمل فراهم می‌آورند. تبلور این موضوع را می‌توان در ثبت آثار فرهنگی غیرمنقول در فهرست آثار ملی انگلیس مشاهده کرد. در نظام حقوقی انگلیس علاوه‌ بر تمایز نهادی، شیوه ثبت نیز با نظام حقوقی ایران متفاوت است. در انگلستان آثار غیرمنقول جهت قرارگیری در فهرست آثار ملی به پنج دسته تقسیم می‌شوند. حال آنکه در نظام حقوقی ایران، چنین تقسیمی برای آثار فرهنگی غیرمنقول وجود ندارد. به طور کلی تنوع نهادی، تخصص‌گرایی و مشارکت مردمی وجه ممیزه حمایت از میراث فرهنگی در نظام بریتانیایی در مقابل نظام حمایتی ایران است که نظام حمایتی انگلیس را نظامی کارآمد و موثرتر ارزیابی می‌کند. سوال اصلی این پژوهش این است که فرآیند ثبت میراث فرهنگی غیرمنقول در دو نظام حقوقی انگلیس و ایران به چه نحو است و هر کدام چه نهادهایی را در فرآیند ثبت درگیر می‌نماید.

Protection of immovable cultural heritage by relying on registration in the list of national monuments , A comparative study of the British and Iranian legal systems

The protection of immovable cultural heritage in the British legal system is based on several principles. The principle of publicity of cultural heritage is the most important principle governing the protection of cultural heritage in this country. This principle implies the concept that cultural heritage is a public resource and therefore all people on the one hand should enjoy and have access to it and on the other hand be able to participate in the protection and preservation of heritage. In the Iranian legal system, the protection of cultural heritage is a matter of governance and therefore people should benefit from it without restrictions; But in the Iranian legal system, the governors of the cultural heritage protection system are government institutions, including the Ministry of Cultural Heritage, Tourism and Handicrafts and its subordinate departments. The foundation of the British protection system based on public and voluntary participation and public nongovernmental organizations has led to a kind of decentralization in the British cultural heritage protection system. The Ministry of Digital, Culture, Media and Sports and the Ministry of Housing and Local Communities are the two key government agencies in this legal system whose role is to regulate the protection of cultural heritage. They provide cultural heritage in the world of action. The crystallization of this issue can be seen in the registration of immovable cultural works in the list of British national works.In the British legal system, in addition to the institutional distinction, the method of registration is different from the Iranian legal system. In the United Kingdom, immovable works are divided into five categories to be included in the list of national works. However, in the Iranian legal system, there is no such division for immovable cultural works. In general, institutional diversity, professionalism, and popular participation are the distinguishing features of the protection of cultural heritage in the British system as opposed to the Iranian protection system, which considers the British protection system to be more efficient and effective. The main question of this research is what is the process of registration of immovable cultural heritage in the two legal systems of England and Iran and what institutions each is involved in the registration process.