ملاحظاتی در انجام فرایند ارزیابی تاثیرات پیشینی قانون در ایران

تصویب قوانین بی‌کیفیت، به‌ویژه قوانینی که اجرا نمی‌شوند یا دست‌کم به‌طور ناقص اجرا می‌شوند، از مهم‌ترین معضلات نظام قانون‌گذاری جمهوری اسلامی ایران شمرده می‌شود. یکی از تدابیر معمول برای ارتقای کیفیت قانون که در بسیاری از کشورها عملیاتی شده است، ‌انجام فرایند »ارزیابی تاثیرات قانون « پیش و پس از تصویب هر قانون است. بر اساس قوانین جاری و رویه فعلی در ایران، در حال حاضر، تکلیفی قانونی برای انجام ارزیابی تاثیرات پیشینی قانون وجود ندارد. در این مقاله، علاوه بر نشان دادن صلاحیت قوه مجریه برای انجام فرایند ارزیابی تاثیرات پیشینی قانون با ذکر برخی نمونه‌های موفق، به ملاحظاتی پرداخته شده است که باید در آغاز این فرایند مورد توجه قرار گیرند؛ این ملاحظات عبارتند از: ابتنای قانون‌گذاری بر اساس لایحه، احتیاط برای گرفتار نشدن در »دام‌های قابلیت « (شامل »ادای هم‌شکلی « و »تحمل بار زودهنگام «) و ضرورت انجام مرحله‌ای فرایند ارزیابی تاثیرات قانون.

Considerations for Performance of Ex Ante Regulatory Impact Assessment in Iran

Passing lowquality laws, especially laws that are not implemented or at least incompletely implemented, is one of the most important problems of the legislative system of the Islamic Republic of Iran. One of the usual measures for improving the quality of the law, which has been implemented in many countries, is to carry out the process of Regulatory Impact Assessment (RIA) before (ex ante) and after (ex post) the enactment of each law. Base on the valid law and procedure in Iran, there is currently no legal obligation to ex ante RIA. In this article, in addition to explaining the competence of the executive branch to carry out the process of ex ante RIA, by mentioning some successful examples, some considerations have been made which needs to be considered at the beginning of this process; These considerations include initiation of law based on bill, exercising caution not to fall into the Capability Traps including isomorphic mimicry and premature load bearing , and the necessity of phasic performance of the RIA process.