مدل‌سازی علّی ارتقای سلامت اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران

سازمان گمرک جهانی در راستای ارائه راهبردهایی برای ارتقای سلامت اداری در گمرکات جهان، اقدام به تصویب بیانیه‌های متعددی نموده است که مهمترین و برجسته‌ترین آن، »بیانیه تجدیدنظر شده آروشا « است. از آنجایی که تبیین‌کنندگان بیانیه آروشا تاکید داشته‌اند که مولفه‌های ذکر شده در این بیانیه، می‌بایستی بر اساس شرایط هر کشور و درجه توسعه‌یافتگی اقتصادی آن مورد نظر قرار گیرد؛ این پژوهش به دنبال ارائه مدلی علّی برای ارتقای سلامت اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران است. در اجرای این پژوهش، از روش پیمایشی با استفاده از معادلات ساختاری استفاده گردید. جامعه آماری کلیه ناظران و بازرسان سازمان بازرسی کل کشور (که نظارت بر گمرک را انجام می‌دهند) به تعداد 1200 نفر هستند. برای تعیین حجم نمونه از روش نمونه‌‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب و برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که حجم نمونه، 303 نفر به‌دست آمد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق‌‌ساخته، شامل 82 سوال در ابعاد عوامل سازمانی، عوامل فردی، عوامل برون‌سازمانی و سلامت اداری گمرک (شفاف‌سازی، پاسخگویی و قانون‌گرایی ) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که عوامل: سازمانی، فردی و برون‌سازمانی بر ارتقای سلامت اداری در گمرک تاثیر مثبت دارند و در این میان، تاثیر عوامل سازمانی، از دو عامل دیگر بیشتر است. علاوه بر این، متغیرهای عوامل سازمانی و برون سازمانی از طریق متغیر واسط عوامل فردی بر سلامت اداری اثرگذار هستند.