تبیین جایگاه حقوقی نهادهای تصمیم‌ساز در نظام علوم، تحقیقات و فناوری ایران

هدف کلیدی این مقاله، تبیین جایگاه حقوقی نهادهای تصمیم‌ساز در نظام علوم، تحقیقات و فناوری ایران است. در منظومه آموزش عالی ایران (بدون ورود به حوزه علوم پزشکی)؛ نهادهای مختلفی، از رهبری و شورای عالی انقلاب فرهنگی گرفته تا وزارت عتف و شورای عالی عتف به سیاستگذاری کلان و خرد و وضع مقررات بالادستی و پایین‌دستی مشغولند و در چنین وضعیتی؛ مشخص کردن منظومه آموزش عالی ایران و تبیین جایگاه اجزای این منظومه به روشن شدن ساختار آموزش عالی در ایران می‌انجامد و از تداخل وظایف در برخی عرصه‌ها و بی‌متولی ماندن برخی تکالیف خواهد کاست. برای بررسی موضوع، داده‌های مورد نیاز با مطالعۀ اسنادی و کتابخانه‌ای و با ابزار فیش‌برداری نظام‌مند گردآوری شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نظام علوم، تحقیقات و فناوری ایران در هیچ متن قانونی تعریف نشده و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، سند چشم‌انداز کشور در افق 1404، نقشه جامع علمی کشور، قانون اهداف، تشکیلات و وظایف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اسناد قانونی فرادستی هستند که ساختار نظام علوم، تحقیقات و فناوری ایران را ساخته‌اند. افزون بر این، نهادهای موجود در درون نظام علوم، تحقیقات و فناوری ایران عمدتاً در ذیل نهاد رهبری و قوه مجریه تشکیل شده‌اند؛ از این رو، قوه قضاییه و قوه مقننه در این نظام، نهاد تاثیرگذاری ندارند. نهادهای تصمیم‌ساز در این عرصه عبارتند از: رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری ایران، معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، و با ملاحظاتی؛ ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، جهاد دانشگاهی و فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران

Clarifying Legal Position of Decision-Making Bodies in Iran Science, Research, and Technology System

The main purpose of this study is clarifying legal position of decisionmaking bodies in Iranian science, research, and technology system. Several bodies are engaged in plicymaking in Iranian higher education system; for example, the Ministry of Science, Research, and Technology or Iranian Supreme Council for Science Research Technology. In such context, clarigying the position of different component of this system will help better understanding of Iranian higher education, as well as decreasing conflict of these components rsquo; role in policymaking. To achieve this purpose, required data are gathered through library research methodology, which is one of key methods in qualitative approach. The findings show that there is no a transparent and clear definition of science, research, and technology system in legal documents. Supreme Leader General Policies, Iranchr('39')s 20year vision plan, The National Master Plan For Science and Education, and the Law of Goals, Structure, and Role of Ministry of Science, Research, and Technology are among the most important toplevel policy and legislation documents which comprise the structure of Iranian science, research, and technology system. In additions, bodies that have a role in this system are generaly affiliated to Supreme Leader rsquo;s Office and and the government. However, the Legislature and Judicial departments have no a significant role in the system. Decisionmaking bodies in this system including Supreme Leader rsquo;s Office, Supreme Council of the Cultural Revolution, Iranian Supreme Council for Science Research Technology, the Ministry of Science, Research, and Technology, and Presidential Deputy for Science and Technology. Also, some institutions have an inconsiderable impact on the system, including Steering Committee of National Master Plan For Science and Education, Management and Planning Organization of Iran (MPO), Iranian Academic Center for Education,Culture and Research (ACECR), and the Academy of Sciences IR Iran.