حدود و لوازم اختیارات رئیس قوه قضاییه در «ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری» در نظام حقوقی ایران

یکی از عناصر استقلال سازمانی قوه قضاییه در نظام حقوقی ایران، استقلال اداری این قوه است که شامل مولفه هایی همچون استقلال در امور استخدامی و تشکیلاتی می شود. »ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسئولیت های اصل یکصدوپنجاه وششم « بنا به تصریح بند 1 اصل 158 قانون اساسی از جمله وظایف رئیس قوه قضاییه است. مفاد بند مزبور که در جریان اصلاحات قانون اساسی در سال 1368 بدون تغییر ماند، عیناً در قانون وظایف و اختیارات رئیس قوه قضاییه (مصوب 1378) تکرار شد. صلاحیت مذکور که ناظر بر »دادگستری « است، با توجه به بند (الف) ماده 1 قانون فوق، هم شامل تشکیلات قضایی و نیز تشکیلات اداری در دادگستری می شود. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و از طریق مطالعات کتابخانه ای درصدد پاسخ به این پرسش است که حدود اختیارات تشکیلاتی رئیس قوه قضاییه و لوازم اداری و مالی آن کدام است؟ اصل ایجاد تشکیلات اعم از اینکه تشکیلات مزبور از نوع قضایی باشد یا اداری، در دادگستری ایجاد شود یا خارج از آن، دارای لوازم اداری و مالی است. اعمال صلاحیت رئیس قوه قضاییه براساس بند 1 اصل 158 قانون اساسی نباید به طور اساسی وابسته به صلاحدید مقامات قوه مجریه در زمینه تامین لوازم اداری و مالی آن باشد. البته محدودیت هایی بر صلاحیت رئیس قوه در این زمینه وجود دارد. مقررات عمومی در حوزه امور اداری و مالی حاکی از آن است که لوازم اعمال صلاحیت مزبور در نظام حقوقی ایران به نحو مناسب پیش بینی نشده است (گرچه حدود اختیارات مذکور تا حدود قابل توجهی مشخص است)؛ امری که از طریق پیش بینی احکام قانونی مناسب در لایحه جامع اداری و استخدامی قوه قضاییه (و یا قانون وظایف و اختیارات رئیس قوه قضاییه) و یا قانون مذکور در اصل 52 قانون اساسی تا حدودی قابل رفع است.

Limitations and Requirements of Authorities of Head of the Judiciary about creation necessary organizations in the Judiciary in Legal system of Iran

Administrative independence of judiciary is one of elements of organizational independence of that power in legal system of Iran which contains elements such as Independence in recruitment and organizational affairs. Based on clause 1 of article 158 of the constitution, creation necessary organizations in the judiciary in accordance with responsibilities of article 156 is duty of Head of the judiciary. That clause that has not been changed in reformation of constitution in 1368, was repeated in the law of duties and powers of the Head of the judiciary (1378). Based on paragraph (a) of article 1 of this Act, that authority is relevant to the judiciary and includes both judicial and administrative organizations. Creation judicial and administrative organizations have administrative and financial recruitments. Considering organizational independence of judiciary in legal system of Iran, applying authority of Head of the judiciary according to paragraph 1 of article 158 of the constitution should not depend on discretion of executive authorities about providing administrative and financial requirements of that authority. Of course, there are limitations on authority of Head of judiciary about that subject which have been studied in this essay. General provision in administrative and financial affairs implied that requirements of applying that authority have not been prescribed in legal system of Iran. Relevant rules must be seen in the Comprehensive Administrative and Recruitment of the Judiciary or The Law of Duties and Powers of the Head of the Judiciary or the Law mentioned in article 52 of the constitution.