زمین شیمی و محیط تشکیل نهشته فسفاتی دلیر، جنوب باختر چالوس، استان مازندران

نهشته فسفاتی دلیر در فاصله 57 کیلومتری جنوب باختر شهر چالوس، استان مازندران واقع می باشد. این نهشته بخشی از کمربند فسفاتی مرند- دماوند محسوب می شود و به صورت یک افق چینه سان در درون عضو شیل بالایی سازند سلطانیه (نیوپروتروزوییک بالایی- کامبرین زیرین) توسعه یافته است. مطالعات کانی شناسی نشان می دهند که فرآیند فسفات زایی در منطقه دلیر با توسعه کانی های متنوعی نظیر دولومیت، فلویورآپاتیت، کلسیت، کوارتز، پیریت، ایلیت و موسکویت همراه بوده است. الگوهای توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزیی به هنجار شده به paas، تهی شدگی عناصری نظیر si، fe، al، k، na، ti، th، zr، co، cu، ni، و nb و غنی شدگی عناصری چون ca، p، sr و y را در طی فسفات زایی نمایش می دهند. تهی شدگی ree نسبت به میانگین فسفریت های دنیا دلالت بر تشکیل این نهشته در یک محیط بسته دارد. شاخص های زمین شیمیایی نظیر نسبت های v/(v+ni) (59/0- 73/0)، th/u (10/0- 89/0)، ce/ce* (22/0- 55/0)، mn* (75/0– الی 87/1–) و y/ho (63/42- 84/57) پیشنهاد می کنند که نهشته در یک شرایط بی هوازی توسعه یافته است. الگوی توزیع عناصری نظیر al، mn، fe، mg، و sr آشکار می نمایند که فرآیندهای بیوژنیک نقش ارزنده ا ی در توسعه نهشته ایفا نموده اند. بر اساس مقادیر eu/eu* (88/0- 12/1) و sr/ba (45/0- 86/4) در نمونه های مطالعه شده، به نظر می رسد که فرآیند فسفات زایی در منطقه دلیر در ph اندکی اسیدی تا قلیایی و شوری نرمال رخ داده است. تلفیق نتایج حاصل از مشاهدات صحرایی، مطالعات کانی شناسی و یافته های زمین شیمیایی نشان می دهند که تشکیل نهشته مورد بررسی توسط جریان های بالارو دریایی کنترل گردیده است.