رخساره ها، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند سورمه (ژوراسیک) در منطقه فارس

سازند سورمه معرف نهشته سنگ های ژوراسیک منطقه زاگرس و یکی از مهم ترین سنگ مخزن های نفت و گاز حوضه خلیج فارس است. این سازند به طور عمده از کربنات های ستبر لایه و صخره ساز تشکیل شده و با ناپیوستگی فرسایشی از سازندهای نیریز (ژوراسیک زیرین) و فهلیان (کرتاسه زیرین) جدا می شود. به منظور بازسازی تاریخچه رسوب گذاری و شناخت سکانس های رسوبی نهشته های ژوراسیک زاگرس سه برش سطحی از سازند سورمه در منطقه فارس داخلی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهند که این مجموعه رسوبی شامل 15 رخساره گوناگون است که در مراحل مختلف تکامل یک پلاتفرم کربناته نهشته شده اند. گسترش زیاد آهک های دولومیتی لیتیوتیس دار در بخش آغازین سازند سورمه و هم ارزهای آن در مناطق وسیعی از خاورمیانه نشانه حضور یک دریای اپی ریک در انتهای ژوراسیک پیشین (توآرسین) این مناطق است. در اوایل ژوراسیک میانی با تکاپوی گسل های محدود کننده حوضه به خصوص گسل پیشانی کوهستان و جابجایی بستر رسوبی، الگوی رسوب گذاری به رمپ با انتهای پرشیب تغییر یافت و حوضه درون شلفی پارس پدید آمد. بالا بودن سطح آب دریاها و نرخ بالای تولید کربنات در اواسط ژوراسیک میانی (باژوسین) به رسوب گذاری تناوبی از شیل و آهک های دوباره نهشته شده (توربیدایت آهکی) در بخش میانی سازند سورمه منجر گردید. با پر شدن تدریجی حوضه درون شلفی پارس در باتونین زمینه حضور دوباره رمپ هموکلینال فراهم شد و تولید کربنات های کم عمق و نهشته های تبخیری تا انتهای ژوراسیک ادامه یافت. بررسی تغییرات عمودی رخساره ها و مقایسه با منحنی افت و خیز سطح آب دریاها در ژوراسیک از بودن دو سکانس رسوبی رده دوم در سازند سورمه حکایت می کند که با ناپیوستگی نوع 1 محدود شده اند. این دو سوپرسکانس به نوبه خود از شش سکانس رسوبی رده سوم تشکیل شده اند و با چرخه های رسوبی بزرگ زونی زیرین یک و زونی زیرین دو اسلاس هم ارز هستند.