ژئوشیمی ماسه سنگ های سازند اجاق‌قشلاق (ائوسن بالایی-الیگوسن زیرین)، خاور مغان، شمال باختر ایران: کاربرد در تعیین سنگ والد، شرایط اقلیمی و موقعیت تکتونیکی

مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق (ائوسن بالایی-الیگوسن زیرین) به منظور ارزیابی شرایط تکتونیکی، آب و هوا، درجه هوازدگی و نوع سنگ مادر انجام گرفته است. ترکیب ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق عمدتا لیت آرنایت و لیت آرنایت فلدسپات دار و به میزان اندک آرکوز و گری وکی است. به طور کلی ماسه سنگ ها بلوغ بافتی و ترکیبی پایینی دارند بطوری که خرده های آتشفشانی، فلدسپات های پلاژیوکلاز و پتاسیم دار اجزای اصلی تشکیل دهنده هستند و ذرات تشکیل دهنده جورشدگی و گردشدگی ضعیفی را نشان می دهند. نمودارهای ژئوشیمیایی شامل دیاگرام توابع تفکیکی و tio2 در برابر al2o3 و tio2 در برابر zr، عناصر فرعی la/th در برابر hf و zr/sc و th/sc نشان دهنده سنگ مادر بازیک تا حدواسط (و تا اندازه ای اسیدی) برای ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق در ناحیه مورد مطالعه است. محاسبه فاکتور هوازدگی شیمیایی در کنار ترسیم نمودارهای sio2 در برابر al2o3+k2o+na2o وal2o3- cao+na2o+k2o بیانگر وجود شرایط آب و هوایی نیمه خشک، درجه هوازدگی پایین و میزان اندک حمل و نقل برای رسوبات سازند اجاق قشلاق است که موجب حفظ شدگی کانی های ناپایدار مانند کانی های فرومنیزیم و پلاژیوکلاز شده است. موقعیت تکتونیکی برای ماسه سنگ های سازند اجاق قشلاق بر اساس نسبت al2o3/sio2 به fe2o3+mgo، k2o/na2o به sio2، la-th-sc و نسبت عناصر فرعی th/sc و la/th، جزایر قوسی تعیین شده است. نتایج بدست آمده در این مطالعه جهت بازسازی شرایط جغرافیای دیرینه و تاریخچه تکامل تکتونیکی-رسوبی حوضه مغان مفید خواهد بود.

geochemistry of the sandstones of the ojaggheshlagh formation (late eocene-early oligocene), eastern moghan area, nw iran: application for parent rock, climate and tectonic setting

petrography and geochemistry analysis of the sandstones of the ojaggheshlagh formation (late eocene-early oligocene) of the moghan basin, was carried out to evaluate their tectonic setting, climate, weathering degree, and parent rock. sandstones include litharenite and feldspathic litharenite and minor arkose and greywacke. in a general view, sandstones are immature, characterized by the poorly sorted and poorly rounded grains including volcanic fragments and feldspars and minor heavy minerals, mica, monocrystalline quartz and clay minerals. geochemical diagrams including discriminate function, tio2 vs. al2o3, tio2 vs. zr, as well as trace elements diagrams/data as la/th vs. hf, zr/sc and th/sc indicate a predominantly basic to intermediate (and minor acidic) volcanic parent rocks for the ojaggheshlagh sandstones. low chemical index of alteration plus sio2 vs. al2o3+k2o+na2o and al2o3-cao+na2o-k2o diagrams emphasis sub-arid climate and short transportation distance of the ojaggheshlagh sandstones from the source area, which led to the preservation of the unstable minerals and poor compositional and textural maturity of the ojaggheshlagh sandstones of the moghan basin. al2o3/sio2 vs. fe2o3+mgo, k2o/na2o vs. sio2 and la-th-sc diagrams and la/th and th/sc content reveal an island arc tectonic setting the archived results of the paper are useful for the paleogeographical and tectono-sedimentary reconstruction of the moghan basin.