مقایسه اثر متقابل کاربری اراضی، شدت بارش و فرسایش در سازندهای گچساران و آغاجاری (مطالعه موردی: حوزه های آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه)

نوع استفاده از اراضی یکی از مهم ترین روش های جلوگیری از فرسایش خاک است. تغییرات کاربری اراضی به دلیل توسعه در حوزه های آبخیز امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به منظور تعیین اثر متقابل کاربری اراضی، شدت بارش و فرسایش در نهشته های سازندهای آغاجاری و گچساران، بخشی از حوزه های آبخیز مرغا و کوه گچ شهرستان ایذه با مساحت 1609 و 1202 هکتار انتخاب گردید. نمونه برداری میزان رواناب، رسوب و میزان نفوذپذیری و شروع آستانه رواناب و فرسایش در هر دو سازند در 13 نقطه و با سه بار تکرار در سه کاربری مرتع و کشاورزی و مسکونی سازندهای آغاجاری و گچساران در شدت های مختلف بارش 75/0 و 1 و 25/1 میلی متر در دقیقه با استفاده از دستگاه باران ساز کامفورست انجام شد. نتایج نشان داد که به طور کلی، در هر دو سازند میزان اثر متقابل کاربری های مختلف و شدت بارش وجود تفاوت معنی داری را در میزان رواناب، رسوب و میزان نفوذپذیری و شروع رواناب و فرسایش نشان می دهند. به طور کلی در سازندهای آغاجاری و گچساران اثر متقابل کاربری اراضی و شدت بارش در همه مولفه های فرسایش در هشت مورد و کاربری اراضی در دو مورد و شدت بارش در سه مورد دارای اثر معنی داری می باشند. بنابراین به طور کلی همه مولفه های فرسایش بیشترین تاثیرپذیری را از اثر متقابل کاربری اراضی و شدت بارش می پذیرند و کمترین تاثیرپذیری را هم مولفه های مختلف فرسایش از کاربری اراضی می پذیرند.

comparison of the interaction effect of land use, precipitation intensity and erosion in gachsaran and aghajari formations (case study: margha and kuhe gach watersheds in izeh city)

land use is one of the most important methods to prevent soil erosion. land use changes are inevitable due to development in watersheds. in this study, in order to determine the interaction effect of land use, rainfall intensity and erosion in deposits of aghajari and gachsaran formations, a part of margha and kuhe gach watersheds of izeh city with an area of 1609 and 1202 hectares were selected. a sampling of runoff, sediment, infiltration, and runoff and erosion threshold in both formations was carried out at 13 points with three replicates in range, agriculture and residential land uses of aghajari and gachsaran formations at rainfall intensities of 0.75, 1, and 1.25 mm/min using kamphorst rainfall simulator. the results showed that in both formations, the interaction effect of different land use and rainfall intensity has significant effects on runoff, sediment, and infiltration and runoff and erosion threshold. in general, in aghajari and gachsaran formations, the interaction effect of land use and rainfall intensity in all erosion components in eight cases and land use in two cases and rainfall intensity in three cases have significant effect. therefore, the interaction effect of land use and rainfall intensity has the most effective in erosion components and also land use has the least effect on erosion components.