اسفنج های شته تیتی هیپرکلسیفای و اهمیت پالئواکولوژی آن ها در سازند اسفندیار در منطقه دیهوک (کوه های شتری، بلوک طبس - ایران مرکزی)

یکی از عمده‌ترین فسیل‌های بنتیک سازند اسفندیار در منطقه دیهوک (بلوک طبس)، شته‌تیت‌‌های هیپرکلسیفای می‌باشند که از نظر ساختاری شباهت‌هایی هم با گروه‌های مرجانی، بریوزوا و استروماتولیت دارند. این گروه از اسفنج‌های هیپرکلسیفای با اشکال متنوعی همانند لامینار، گنبدی، پیازی شکل، ستونی، شاخه‌ای پیچیده و با اندازه‌های متفاوت (با حداکثر قطری 60 سانتی‌متر) در برش دیهوک مشاهده گردیدند، به طوری که این تنوع فرم‌ها نشانگر میزان و نوسانات انرژی محیطی می باشد. این گروه از فسیل‌های بنتیک برای اتصال اولیه نیاز به بستری سخت دارند و در محیط‌های نورانی یا فوتیک زندگی می‌کرده‌اند. به طور معمول عوامل رسوبگذاری و نوسانات انرژی در محیط به طور موثری در تکوین فرم این گروه از اسفنج‌ها موثر بوده‌اند. بررسی انرژی محیط دیرینه نشان می‌دهد که شته‌تیت‌های شاخه‌ای و ستونی در محیط‌های کاملا آرام رشد کرده‌اند، در حالی که سایر فرم‌ها با شکل صفحه‌ای و گنبدی، خود را با محیط‌های پر انرژی‌تر، سازش داده‌اند. بررسی و تفسیر این نوع رشد در شته‌تیت‌ها همزمان با مطالعه رخساره‌ها در پلاتفرم سازند اسفندیار درک بهتری از محیط دیرینه فراهم نموده است، از نظر زمانی  پیدایش و گسترش این گروه از اسفنج‌ها با اسکلت شته‌تیتی در سازند اسفندیاردر محدوده زمانی کیمیریجین پیشین در بخشی از تتیس مرکزی (بلوک طبس) قابل توجه می‌باشد، اگر چه این گروه در کربونیفر بالایی - پرمین، تریاس میانی تا کرتاسه در سراسر تتیس گسترش داشته‌‌‌‌‌اند.

Hypercalcified chaetetid sponges and its paleoecological significance of the upper Jurassic Esfandiar platform in Deihuk area (Shotori Mountains, Tabas Block, central Iran)

The most important bentic fossil in Esfandiar Limestone formation is hypercaclcified sponges. This study shows that chaetetids display morphologies similar to such benthic organism as stromatoporoids, bryozoans and corals. Most of the chaetetids in the Esfandiar Formation are tabular and bulbous forms. Chaetetid sponges occur mainly as hemispheroids up to a diameter of 60 cm, being more common towards the platform margin. Chaetetids clearly grew in shallowwater marine environments and they are usually inferred to indicate a shallow subtidal environment. Fossil chaetetids were a conspicuous component of reefal and associated environments during the Late Paleozoic (Late Carboniferous and Permian) and part of the Mesozoic (Middle Triassic into the Cretaceous) in the Tethys but were mainly dispersed in the Esfandiar platform. Hypercalcified sponges with a chaetetid skeleton are members of the marine sessile benthos. The skeleton of hypercalcified demosponges is a rigid a specular skeleton, or a combination of both Growth forms of chaetetids in the Esfandiar Formation are: bulbous, domical, laminar and complex. At the base of the Esfandiar Formation, most of the chaetetids have ragged margins indicating episodic sedimentation and others that were reoriented during life show changes in growth directions. Bioclastic rudstones and bioconglomeratic layers indicate in situ reworking by storms of the platform sediments. The predominance of large chaetetids may reflect particularly strong storm events or proximity to the platform margin. At the highenergy platform margin, ooid shoals protected the platform interior from the open sea during the Middle Oxfordian to Lower Kimmeridgian