رخساره‌ها، محیط رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی سازند کژدمی (کرتاسه میانی) در زاگرس مرکزی

سازند کژدمی (آپتین‌‌ آلبین) نخستین واحد سنگ‌چینه‌ای کرتاسه میانی در مناطق خاوری و مرکزی رشته‌کوه زاگرس و یکی از غنی‌ترین سنگ‌های منشا شناخته‌شده نفت در جهان است. به‌منظور تعیین رخساره‌ها، محیط رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی این سازند در زاگرس مرکزی، در این تحقیق یک بُرش سطحی از تاقدیس پیون در زون ایذه و یک چاه از میدان نفتی اهواز در فروافتادگی دزفول بررسی شده‌اند. داده‌های میدانی، آزمایشگاهی و چاه‌نگاری نشان دادند که سازند کژدمی عمدتاً از شیل‌های بیتومین‌دار تیره و کربنات‌های نازک‌لایه غنی از روزنبران پلاژیک همراه با افق‌هایی از رادیولاریت، گلوکونیت و فسفات تشکیل شده ‌است. این مجموعه رسوبی در یک حوضه درون شلفی آرام و سرشار از مواد آلی نهشته شده ‌است که در جنوب خاوری به پلاتفرم کربناته فارس (سازند داریان) و در جنوب خوزستان با دلتای بورگان (بخش ماسه‌سنگی آزادگان) محدود شده ‌است. مرز شمالی گسترۀ سازند کژدمی توسط گسل بالارود از حوضه لرستان (سازند گرو) جدا شده ‌است. ایجاد دریای عمیق کژدمی با رسوبات غنی از مواد آلی، نتیجه افزایش سریع فضای رسوب‌گذاری ناشی از فرونشینی بستر حوضه در امتداد گسل‌های کازرون و هندیجان و نوسان سطح آب دریا همراه با افزایش واردات آواری است که با رویدادهای جهانی بی‌هوازی اقیانوس‌ها در آپتین و آلبین همزمان بوده ‌است. تغییرات عمودی رخساره‌های رسوبی و نمودارهای ژئوفیزیکی حاکی از آن است که توالی رسوبی سازند کژدمی در زاگرس مرکزی قسمتی از یک سکانس رسوبی رده دوم (5 تا 50 میلیون سال) است که با کربنات‌های پلاتفرمی پایان سازند داریان (آپتین) و شروع سازند سروک (آلبین‌) کامل شده ‌است. این سوپرسکانس با بخش بالایی سکانس مهرداد (کرتاسه زاگرس) هم‌ارز است و به نوبه خود سه سکانس رسوبی رده سوم (0.5 تا 5 میلیون سال) را شامل می‌شود.

Facies, depositional environment and sequence stratigraphy analysis of the Kazhdumi formation (middle Cretaceous) in the central Zagros mountains

The Kazhdumi Formation (AptianAlbian) comprises the lowermost lithostratigraphic unit of the middle Cretaceous in the eastern and central regions of the Zagros mountain chain and one of the richest known source rocks in the world. To investigate facies and sedimentary environment as well as sequence stratigraphy analysis of this formation in the central Zagros, this study focuses on the Payon anticline surface section in Izeh zone and a subsurface section of the Ahwaz oilfield in the Dezful embayment. Field, laboratory and well logging data showed that the Kazhdumi Formation composed mainly of dark bituminous shales and thinbedded carbonates rich in pelagic fauna with subordinate horizons of radiolarite, glaugonite and phosphate. This sedimentary succession deposited in a low energy and organicrich intrashelf basin which was limited to the southeast by the Fars Platform (Dariyan Formation) and extended into the Burgan delta (Azadegan sandstone member) in the south of Khuzestan. To the north, the Kazhdumi depression is bounded by the Balarud fault and separated from the Lurestan basin (Garau formation). The creation of the Kazhdumi deep marine basin and sedimentation of the organicrich deposits are the result of a rapid increase in accommodation due to seafloor subsidence along the preexisting Kazerun and Hendijan regional fault systems and eustatic sealevel fluctuations as well as the influx of siliciclastics. Deposition of organicrich sediments of the Kazhdumi Formation coincides with the globally recognized Aptian and Albian Oceanic Anoxic Events (OAE1a and 1b). Vertical changes of the sedimentary facies and geophysical logs indicate that the sedimentary succession of the Kazhdumi Formation comprises the main part of a secondorder depositional sequence (505 Ma) completed by platform carbonates of the upper part of the Driyan Formation (Aptian) and lower part of the Sarvak Formation (Albian). This supersequence correlates with the upper part of the Mehrdad sequence of the Zagros mountains and encompasses 3 thirdorder sequences (50.5 Ma).