کانی شناسی اولیه و شرایط محیطی سازند آقچاگیل بر اساس آنالیز ژئوشیمی عنصری در جنوب شرق حوضه خزر

نهشته‌های پلیوسن در شمال ایران شامل واحدهای چینه‌ای چلکن و آقچاگیل از مهم‌ترین عناصر سیستم‌ نفتی در حوضه خزر هستند. واحد چلکن دارای رخساره قاره ای و عمدتاً درشت دانه با سن پلیوسن پیشین میانی و واحد آقچاگیل شامل رخساره کربناته تخریبی سفیدرنگ و سن پلیوسن پسین می باشد. در این مطالعه، سه رخنمون آق‌بند، سوملی دره و یلی بدراق به عنوان بیش ترین ضخامت و قدیمی ترین توالی های ترشیاری در شمال شرقی گنبد کاووس (جنوب شرق حوضه خزر) برداشت شده اند. هدف اصلی این پژوهش، تعیین کانی شناسی اولیه و تحلیل شرایط محیطی سازند آقچاگیل با استفاده از نتایج ژئوشیمی عنصری در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. تغییرات مقادیر عناصر اصلی و فرعی نمونه‌های آهکی سازند آقچاگیل و مقایسه آن با نتایج ارائه شده توسط مطالعات مشابه، بیانگر کانی‌شناسی اولیه آراگونیتی و کلسیت پرمنیزیم است. تغییرات نمودار sr/ca  در برابرmn  حاکی از وجود یک سیستم دیاژنتیکی نیمه بسته در زمان رسوب گذاری سازند آقچاگیل در حوضه می‌باشد. مقادیر بالای mn در نمونه‌های گل غالب نشان‌دهنده شرایط نیمه احیایی و مقدار پایین mn و میزان بالای sr در نمونه‌های دانه غالب برش‌های مورد مطالعه بیانگر تاثیر دیاژنز جوی (انحلال زیاد) در حوضه رسوبی می‌باشند. مقایسه مقادیر عناصر اصلی و فرعی با مقادیر استاندارد و میانگین آن ها در حوضه های رسوبی مختلف، بیانگر نیمه بسته بودن حوضه رسوبی در زمان رسوب گذاری سازند آقچاگیل بوده و شوری کمتر حوضه به سمت بالای توالی ناشی از ورود آب شیرین و ارتباط آن با دریاهای باز در برخی از مقاطع زمانی پلیوسن می‌باشد.

Original mineralogy and determining depositional condition of the Akchagyl Formation based on elemental geochemistry analysis in southeastern Caspian Basin

The Pliocene deposits in northern Iran including Cheleken and Akchagyl stratigraphic units are considered as the most important elements of petroleum system in the Caspian Basin. The Cheleken stratigraphic unit is mainly composed of the coarsegrained redcoloured continental facies with the age of Early to Middle Pliocene, and the Akchagyl unit mainly consists of whitecoloured carbonateclastic facies with the Late Pliocene age. In the present research, three outcrops (Aghband, Somli Darreh and Yelli Badragh) in the northeastern part of the Gonbade Kavous area were measured as the thickest and oldest Tertiary sequences. The main purpose of the study is to determine original mineralogy and depositional conditions of the Akchagyl Formation using elemental geochemistry analysis in the measured surface sections.Variations of the major and minor elements in the Akchagyl carbonate samples indicate the aragonite and highMg calcite mineralogical composition. Sr/Ca versus Mn variations represents the presence of semiclosed diagenetic system during formation of the Akchagyl unit in the basin. The high Mnvalues in muddominated samples indicates the subanoxic condition whereas the low values of Mn and high Sr contents in graindominated samples represent the effect of meteoric diagenesis (dissolution) in the depositional basin. Comparison of the major/minor elements values with the standard mean values in other sedimentary basins indicates a semiclosed basin during deposition of the Akchagyl in the Late Pliocene, and the upward salinity decreasing of the basin is due to the fresh water input and its connection to the global oceans in some time intervals of the Pliocene.