ساز و کار تشکیل کنگلومرا های درون حوضه ای: مطالعه موردی در تریاس و ژوراسیک منطقه زنجان

در این پژوهش برای نخستین بار، توالی های کنگلومرایی تریاس (سازند الیکا) و ژوراسیک (سازند دلیچای) منطقه زنجان، از نظر پارامترهای رسوب شناسی، محیط رسوبی و مکانیسم تشکیل مورد مطالعه قرار گرفته است. در توالی های تریاس، لایه های کنگلومرایی از قطعات اینتراکلست با بافت فلوتستون تا رودستون تشکیل شده است. حضور قطعات اینتراکلستی (کنگلومرای درون حوضه ای)، سطح زیرین فرسایشی و دانه بندی تدریجی ریز شونده بیانگر انرژی بالای محیط رسوب گذاری و تاثیر فرایندهای توفانی در زمان تشکیل این افق کنگلومرایی در بخش های ساحلی و دریایی کم عمق می باشد. در صورتی که، در توالی های ژوراسیک حضور دوکفه ای های نازک لایه، رادیولر، آمونیت، بلمنیت، فرامینیفرهای پلانکتون به همراه میکروبیالیت ها بیانگر یک محیط دریایی نسبتا عمیق می باشد. توالی کنگلومرایی ضخیم لایه همراه با این مجموعه فسیلی، تک منشایی بوده که ذرات تشکیل دهنده آن را عمدتا میکروبیالیت ها، بریوزوآ، آمونیت و بلمنیت تشکیل می دهد. جورشدگی این توالی رسوبی، ضعیف بوده و اندازه ذرات تشکیل دهنده آن بین 3 تا 30 سانتی متر در تغییر می باشد. این رخساره کنگلومرایی احتمالا مبین افزایش انرژی محیط رسوبی در طی کاهش نسبی سطح آب دریا در گذر ژواسیک میانی- بالایی؟ می باشد. نبود ساختمان رسوبی مشخص و توالی بوما، دانه های زاویه دار تا گرد شده و فابریک به هم ریخته ذرات، احتمالا بیانگر تشکیل شدن این واحد کنگلومرایی در نتیجه جریان های خرده دار باشد. نهایتا، نتایج نشان می دهد که منطقه زنجان به عنوان بخش کوچکی از حاشیه شمالی اقیانوس تتیس، در طی زمان های تریاس تا ژوراسیک میانی، در نتیجه پیشروی آب دریا در مقیاس جهانی از یک محیط ساحلی به یک محیط دریایی نسبتا عمیق تغییر نموده است و در نهایت در مرز بین ژوراسیک میانی- بالایی؟ سطح آب دریا کاهش یافته است. در داخل این توالی رسوبی بزرگ مقیاس، کنگلومراهای آهکی تریاس بعنوان یک رخساره توفانی در یک محیط ساحلی تشکیل شده است، در صورتی که واحدهای کنگلومراهایی راس سازند دلیچای در یک محیط دریایی نسبتا عمیق و در نتیجه تاثیر جریان های اقیانوسی بر نهشته های میکروبیال تشکیل شده است.

Formation mechanisms of intraformational conglomerate: Case study in Triassic and Jurassic of the Zanjan area

In this research, conglomerate layers of the Triassic (Elika Formation) and Jurassic (Dalichai Formation) successions regarding to sedimentary environment and origin in Zanjan area has been studied for the first time. The Triassic conglomerates are composed of intraclast with floatstonerudstone texture. The erosional surface and normal grading of these intraformational conglomerates indicate a highenergy condition and effect of storm process in a shallow marine environment. While in the Middle Jurassic strata, the presence of thin shell bivalves, radiolarian, ammonite, belemnite, planktonic foraminifera and microbialites show relatively deeper marine environments. The thickbedded conglomerates along with these fossil contents are oligomictic, which contains microbialites, bryozoans, ammonite and belemnite. These layers are poorly sorted (grain size: 3 to 30 cm) and clearly show a highenergy condition during deposition (possibly related to falling stage of sea level across middleupper Jurassic?). Angular to rounded grains, irregular fabric, the absence of sedimentary structures such as the bouma sequence show sedimentation with gravity flows (i.e.debris flow). Finally, the results show that the Zanjan area as a small part of northern Tethys realm, has been changed from nearshore marine environment to relatively offshore area as e result of eustatic sea level rise during Triassicmiddle Jurassic and then followed by a sea level fall at the middle/upper Jurassic boundary?. In this largescale sedimentary package, the Triassic carbonate conglomerate has been considered as tempestite facies in a shallow marine environment. Whereas conglomerate sequences in upper part of Dalichai Formation shows effect of ocean currents on microbialites in relatively deeper marine environments.