کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویۀ گیاه اسطوخودوس تحت تاثیر عامل بوم شناختی ارتفاع از سطح دریا

متابولیت های ثانویه بخش اصلی گیاهان دارویی محسوب می شوند و در پزشکی کاربرد دارند. از طرفی، ژنتیک و محیط دو عامل مهم و تاثیرگذار در کمیت و کیفیت مواد موثرۀ گیاهان دارویی هستند. به منظور بررسی تاثیر اختلاف ارتفاع از سطح دریا بر میزان و تنوع متابولیت های ثانویه گیاه اسطوخودوس از دو رویشگاه (بلده و بهشهر) واقع در استان مازندران در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، نمونه برداری شد. پس از خشک کردن گیاه، اسانس گیری به روش تقطیر با آب صورت پذیرفت. جداسازی و شناسایی ترکیب های موجود در اسانس توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف سنج جرمی (gc/ms) انجام شد. نتایج این تحقیق به شناسایی 22 و 24 ترکیب منجر شد، که به ترتیب نشان دهندۀ 96/99 درصدو 01/97 درصدکل ترکیبات اسانس نمونه های بلده و بهشهر بودند. ترکیبات شاخص در جمعیت بهشهر: اندوبورنئول (36/22 درصد)، 1و8 سینئول (07/20 درصد)، کامفور (69/8 درصد)، آلفا کادینول (60/7 درصد)،کاریوفیلن اکسید (09/5 درصد) و پروپانال (18/4 درصد) و در جمعیت بلده: بورنئول (78/26 درصد)، 1و8 سینئول(19/20 درصد)، کامفور (59/9 درصد)، آلفا کادینول (80/5 درصد)، کاریوفیلن اکسید (99/4 درصد) و پروپانال (41/3 درصد) بودند. با توجه به وجود اختلاف در میزان بازده و ترکیبات اسانس، می توان نتیجه گرفت که عوامل محیطی (ارتفاع از سطح دریا و غیره) نیز مانند عوامل ژنتیکی می تواند بر تولید و مقادیر ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان دارویی موثر واقع می شود و بسته به هدف از کشت و نوع ماده موثره، گیاهان دارویی در مناطق متفاوت کشت شوند.