ارزیابی وضعیت تیره شاه‌ پسندیان تعریف شده بر اساس فلورا ایرانیکا در محدوده ایران بر اساس صفات ریخت ‌شناسی و تشریحی

تیره شاه‌ پسندیان (verbenaceae)، در حال حاضر متشکل از دو جنس verbena و  phylaدر مناطق مختلف ایران، بخصوص استان‌های شمالی است. محدوده این خانواده در منابع قدیمی در مقایسه با مطالعات کنونی، دچار تغییرات قابل توجهی شده است. به عنوان مثال، دو جنس vitex و clerodendrum نیز در منابع قبلی در این خانواده تقسیم‌بندی شده‌اند. بر همین اساس، در این پژوهش، با بررسی صفات ریخت‌شناسی و تشریحی برگ در 20 نمونه از جنس‌های verbena، phyla، vitex و clerodendrum به ارزیابی ارتباط بین این جنس‌ها پرداخته شده است. بدین منظور 67 صفت کیفی و کمّی ریخت‌شناسی و تشریحی مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل‌ داده‌ها از نرم‌افزار r نسخه 4.3.1 استفاده شد. به منظور تحلیل هم‌زمان داده‌های کمّی و کیفی از روش آنالیز عاملی داده‌های ترکیبی (famd) استفاده شد. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از اهمیت بالای برخی صفات کمّی مانند طول آوند چوب رگبرگ اصلی، عرض بذر، طول خامه و قطر پهنک و برخی صفات کیفی شامل شکل سلول‌های اپیدرمی پهنک، موقعیت روزنه، نحوه قرارگیری دو بازوی پهنک نسبت به‌هم، نوع کرک‌پوش، شکل سلول‌های اپیدرمی رگبرگ اصلی، رنگ گلبرگ، تعداد دستجات آوندی در پهنک، میزان تراکم کرک‌پوش، شکل حاشیه برگ و تعداد انشعابات ساقه در خوشه‌بندی جنس‌ها بود. به طورکلی، تحلیل داده‌ها بیانگر جدایی کامل این چهار جنس بود. بر اساس این مطالعه و در انطباق با نتایج داده‌های تبارزایی، جدایی دو جنس clerodendrum و vitex از خانواده شاه‌پسند تایید شد و تنها دو جنس verbena و phyla به عنوان جنس‌های بومی این خانواده در ایران شناخته می‌شوند.

assessment of verbenaceae family circumscription in iran according to flora iranica using morphological and anatomical traits

the verbenaceae family, as currently recognized in iran, particularly in the northern provinces, comprises the genera verbena and phyla. this framework has seen considerable alterations from earlier classifications, where vitex and clerodendrum were also included within the family. this study assesses the interrelationships between these four genera by examining morphological and leaf anatomical characteristics across 20 samples. a total of 67 morpho-anatomical features, both qualitative and quantitative, were analyzed using r software version 4.3.1. the factor analysis of mixed data (famd) approach was employed for the integrated assessment of the data. findings highlight the significance of certain quantitative traits—main vein xylem length, seed width, style length, and blade width—and qualitative traits—shape of blade epidermal cells, stomatal positioning, relative orientation of blade arms, type of indumentum, shape of main vein epidermal cells, petal color, number of blade vascular bundles, indumentum density, leaf margin contour, and length of stem branches—in differentiating the genera. the data analysis facilitated the distinct segregation of these genera, revealing a closer affinity between vitex and clerodendrum, thus distinguishing them from the native verbenaceae members in iran, namely verbena and phyla.