جایگاه تبارزایشی بخشه satureoides از سرده سنبله‌ای (تیره نعنائیان؛ زیرتیره نعنا)

بخشه satureoides با چهار گونه و ویژگی‌هایی نظیر شکل رویشی علفی یکساله، برگ‌ها واژسرنیزه‌ای در قاعده باریک‌شده، کاسه‌گل خمره‌ای شکل به هنگام میوه‌دهی، وجود کرک متراکم در دهانه کاسه‌گل از جمله بخشه‌های سرده سنبله‌ای (stachys) به‌شمار می‌رود که در شرق و جنوب ترکیه، سوریه، شمال عراق و غرب ایران پراکنش دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین جایگاه تبارزایشی بخشه satureoides بر اساس گونه stachys melampyroides به‌عنوان تنها نماینده این بخشه در ایران است. پژوهش حاضر نخستین مطالعه مولکولی بر روی بخشه satureoides است که بر اساس نشانگر هسته‌ای (nrits) و با استفاده از روش‌های بیشینه صرفه‌جویی و استنباط بیزی انجام شده است. در این پژوهش در مجموع، 86 توالی (9 برون‌گروه، 77 درون‌گروه) مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل‌های تبارزایشی ما نشان داد که بخشه satureoides در تبارشاخه olisia که یکی از ناهمگن‌ترین و بزرگترین تبارشاخه‌های سرده پراتبار سنبله‌ای به‌شمار می‌رود، جای می‌گیرد. همچنین نه تنها جایگاه بخشه satureoides که بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی بیشترین قرابت را با بخشه neurocalyx نشان داده تائید نمی‌شود، بلکه به‌عنوان گروه خواهری اعضای بخشه fragilicaulis که گونه‌هایی صخره‌زی چندساله با ساقه‌های شکننده و گل‌های زرد هستند، شناخته می‌شود. بر اساس نتایج درخت مولکولی هسته‌ای، بخشه neurocalyx نزدیک‌ترین گروه به تبارشاخه satureoides+fragilicaulis است. شایان ذکر است که قرابت گونه‌های یکساله با گونه‌های چندساله سنبله‌ای در درخت تبارزایی هسته‌ای نشان داده شده است. بنابراین به نظر می‌رسدشکل رویشی یکساله به‌طور مستقل در بین دودمان‌های چندساله تکامل یافته‌ است. 

phylogenetic placement of stachys sect. satureoides (lamiaceae; lamioideae)

stachys sect. satureoides includes four species characterized by being annual herbs having oblanceolate leaves, urceolate calyx in fruit and dense hairs at mouth and are distributed from eastern and southern turkey, syria, northern iraq to western iran. the main aim of present study is to determine the phylogenetic placement of s. sect. satureoides based on stachys melampyroides, as the only representative of this section in iran. the present molecular study was conducted based on nuclear ribosomal its marker, using maximum parsimony and bayesian inference analyses. in total, 86 accessions (including nine outgroups and 77 ingroups) were included. our results demonstrated that sect. satureoides was placed in olisia clade which is one of the most heterogenous and taxonomically challenging clades of stachys as a paraphyletic genus. moreover, not only sect. satureoides was not found to be phylogenetically close to sect. neurocalyx, as had been suggested by previous morphological studies, but also it was placed as a sister group of sect fragilicaulis which was characterized by chasmophilus species with fragile stems and yellow flowers. our results revealed that sect. neurocalyx could be the closest group to the satureoides+fragilicaulis clade. in addition, based on the nrits phylogenetic tree, annual species of stachys showed affinity to perennial stachys species. hence, it seems that “annual habit” have been evolved among their perennial ancestors, independently.