اثر تنش کم‌آبی بر شاخص‌های فلورسانس کلروفیل، رنگدانه‌های فتوسنتزی، تریگونلین و عملکرد دانه شنبلیله در واکنش به زئولیت و نیتروژن

به منظور بررسی اثرات تنش کم آبی، کود نیتروژن و زئولیت بر شاخص های فلورسانس کلروفیل، رنگدانه ها، محتوای تریگونلین و عملکرد دانه شنبلیله، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج رژیم آبیاری به عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریلی از سه تیمار کودی بر اساس نیتروژن مورد نیاز گیاه (شاهد، ورمی کمپوست به میزان 2.7 تن در هکتار و اوره به میزان 11 کیلوگرم در هکتار) و دو مقدار زئولیت (صفر و نه تن در هکتار) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان دادند که تنش کم آبی به طور معنی داری، ماکزیمم فلورسانس (fm)، فلورسانس متغییر (fv) ، کارایی فتوسیستم ii (fv/fm)، محتوای کلروفیل a، b و کل (a+b) و عملکرد دانه را کاهش داد ولی فلورسانس حداقل (f0)، کارتنوئید و غلظت تریگونلین را افزایش داد. به علاوه، بیشترین میزان (fv/fm)، محتوای کلروفیل کل، کمترین میزان (f0) و کاروتنوئید در تیمار بدون تنش کم آبی دیده شد و با افزایش شدت تنش کم آبی از غلظت تریگونلین و عملکرد دانه کاسته شد. نتایج نشان داد که تنش کم آبی منجر به بازدارندگی نوری فتوسیستم iiشد. در اکثر تیمارها کاربرد کود ورمی کمپوست باعث افزایش عملکرد (به ترتیب در سال اول و دوم 25.5 درصد و 32.98 درصد) و غلظت تریگونلین دانه شنبلیله (7.46 درصد در سال اول) شد. بنابراین توصیه می شود اگر هدف کاشت، تولید تریگونلین از دانه شنبلیله باشد، تنش کم آبی خفیف به همراه ورمی کمپوست می تواند تیمار مناسبی بدین منظور باشد.

The effect of water deficit stress on chlorophyll fluorescence, photosynthetic pigments, trigoneline and grain yield in fenugreek in response to zeolite and nitrogen

In order to determine the effects of water deficit stress, nitrogen fertilization and zeolite on chlorophyll fluorescence, pigments, trigonelline content and seed yield in, a split factorial experiment was laid out in a randomized complete block design with three replications. Five irrigation regimes were randomly applied to the main plots. Subplots included six treatments and consisted of a factorial combination of three nitrogen fertilization (untreated plots, vermicompost at a rate of 2.7 ton ha1 and nitrogen chemical fertilizer at a rate of 11 kg.ha1) and two zeolite rates (0 and 9 ton.ha1). The results demonstrated that (Fm), (Fv), (Fv/Fm), chl a, b, total chl content and also seed yield were significantly reduced by water deficit stress, wheras minimum fluorescence (F0), carotenoid and trigonelline concentrations were increased. In addition, the highest Fv/Fm, chl a+b content and the lowest F0 and carotenoids were observed when irrigation was done after unloading 40% of ASW. In most treatments vermicompost increased the yield (by 25.51% and 98.32% in 2014 and 2015, respectively) and grain trigonelline concentration (7.46% in 2014) in Fenugreek. Mild water stress with vermicompost treatment is recommended for the production of trigoneline from Fenugreek seeds.