تدوین چارچوب رهبری اثربخش در سمن‌های زیست‌‌محیطی

ناتوانی در رهبری اثربخش منابع سازمانی مانند سرمایه ‌های مالی، منابع انسانی، و مدیریت حل تعارض ‌های درون و برون سازمانی از مسائلی است که سازمان ‌های مردم‌ نهاد (سمن ) غیردولتی با آن مواجه‌اند. هدف این پژوهش، ارائه مدل رهبری اثربخش در سمن‌های زیست‌ محیطی ایران است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، توسعه‌ای و نوع روش، توصیفی اکتشافی است. گردآوری داده‌های کیفی به روش داده بنیاد و با مصاحبه از 12 نفر از خبرگان سمن‌های زیست ‌محیطی در شهر تهران صورت می‌ گیرد. فرایند کدگذاری نظریۀ داده‌ بنیاد شامل فراگرد تحلیل مستمر داده‌ ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و گزینشی است. نتایج فرایند کدگذاری نشان می‌دهد که مشارکت‌جویی، خدمت ‌گزاری، تحول‌گرایی، و قانون‌مداری از ابعاد رهبری اثربخش؛ ظرفیت تشکل‌های مردمی، شبکه‌های حکمرانی، و ظرفیت‌های سازمانی از عوامل علّی؛ ساختار سازمانی منعطف و فضای سازمانی از عوامل زمینه‌ای موثر؛ و خط مشی و راهبرد حمایتی از عوامل مداخله‌ گر الگوی رهبری اثربخش در سمن‌های زیست‌ محیطی هستند. همچنین، راهبردها به دو بخش درون و برون سازمانی طبقه‌بندی می‌شوند. در پایان، مشارکت عمومی و عملکرد سازمانی به عنوان پیامدهای رهبری اثربخش در سمن‌های زیست‌‌ محیطی محسوب می ‌شوند.

A Framework of Effective Leadership for Environmental NGOs

The challenge and inability to effectively manage organizational resources such as financial capital, human resources, and management of intra and interorganizational conflict resolution is one of the issues nongovernmental organizations are faced with. Therefore, the purpose of this study is to present an effective leadership model for environmental peoplebased organizations (PBSs/NGOs) in Iran. The present study was developmental in terms of purpose and descriptiveexploratory in terms of methodology. Grounded method, together with Strauss and Corbin approach, was applied to collect qualitative data. Alongside this, 12 experts from these organizations were selected and interviewed. The process of coding in the founded theory involved the process of continuous data analysis in open, central and selective stages. Results show: (a) participation, service rendering, transformation orientation and legal orientation are effective leadership dimensions, (b) capacity of grassroots organizations, governance networks and organizational capabilities are among the causal factors, (c) flexible organizational structure and organizational climate are effective contextual factors, (d) supportive policies and strategies (both internal and external) are intervening factors in the effective leadership model, (e) public participation and organizational performance are effective leadership outcomes.