مقایسه شکل هندسی جمجمه عصبی و قابلیت استفاده از آن در شناسایی گونه های جنس cyprinion ایران

به منظور بررسی قابلیت استفاده از شکل جمجمه عصبی در تفکیک گونه های جنس cyprinion ایران براساس روش ریخت سنجی هندسی، تعداد 30 قطعه ماهی از پنج گونه ی گزارش شده از ایران صید گردید. برای این منظور تعداد 17 لندمارک هم ساخت روی تصاویر دوبعدی تهیه شده از نمای پشتی جمجمه عصبی ماهیان تعریف و رقومی سازی شد. داده های حاصله (مختصات لندمارک ها) با استفاده از روش های آماری تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی (pca)، تجزیه و تحلیل تغییرات شکلی متعارف (cva) و تحلیل خوشه ای (ca) به کمک نرم افزارهای morphoj و past مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل های آماری به خوبی توانستند پنج گونه مورد مطالعه را براساس شکل جمجمه تفکیک نمایند. صفاتی که بر اساس آن ها می توان گونه های cyprinion را تفکیک کرد به شرح زیر قابل بیان است: c. kais دارای کمترین عرض جمجمه در ناحیه پرویزنی جانبی، کمترین مقدار باریک شدگی جمجمه عصبی در بخش میانی و کمترین فاصله بین ابتدایی ترین محل اتصال آهیانه ها و انتهایی ترین محل اتصال آنها است. c. macrostomum دارای کمترین عرض استخوان بالاپرویزنی و دارای شکاف مشخص در لبه جلویی آن و همچنین بیشترین فاصله بین ابتدایی ترین محل اتصال آهیانه ها و انتهایی ترین محل اتصال آن ها است، c. milesi دارای باریک ترین و کشیده ترین جمجمه عصبی بوده و بیشترین میزان باریک شدگی جمجمه در بخش میانی جمجمه را دارد. در c. tenuiradius عرض جمجمه در محل بالی گوشی زیاد بوده، در نواحی میانی جمجمه کاهش یافته و مجدداً در محل پرویزنی جانبی افزایش می یابد و در نهایت c. watsoni دارای پهن ترین و کوتاه ترین استخوان بالاپرویزنی است.

Geometric morphometric comparison of neurocranium and its ability to identify various species of Iranian Cyprinion genera

To evaluate the feasibility of using the shape of neurocranium in identifying the species of the genus Cyprinion by geometric morphometric technique, 30 specimens of five Iranian species were caught. For this purpose, 17 homologues landmark points were defined and digitized on 2D pictures taken from the dorsal view of their neurocranium. The data (coordinates of the landmarks) were analyzed according to Principal Component Analysis (PCA), Canonical Variate Analysis (CVA) and Cluster Analysis (CA) using MorphoJ and PAST soft wares. The statistical analyses could discriminate five species according to the shape of neurocranium. The key characters that can be used to describe species are the following: C. kais bears the least cranial width at lateral ethmoid region, the least narrowing at mediolateral neurocranium and the least distance between anterior to posterior connection point of palatines. C. macrostomum possesses the least supraethmoid width and there is a notch in its anterior most border and also has the most distance between the anterior to posterior connection points of the palatines. C. milesi has the narrowest and more elongated neurocranium among Iranian Cyprinion genera, and has the narrowest neurocranium in the mediolateral of the neurocranium. In C. tenuiradius, the neurocranium is wide at pterotic region, decreases in mediolateral regions and then increases at lateral ethmoid region. Finally C. watsoni has the widest and shortest supraethmoid among Iranian Cyprinion fishes.