ارتباطات بین خصوصیات مورفولوژیک کانال نهری و زیستگاه های درون نهری بر جمعیت‌های ماهیان در نهرهای استان گلستان

چهار نهر با خصوصیات مختلف برای مطالعه تاثیر فاکتورهای محیطی بر جمعیت های ماهیان با استفاده از آنالیز های غیر مستقیم (آنالیز تطبیقی قوس گیری شده(detrended correspondence analysis, dca)) و مستقیم (آنالیز فزونگی (redundancy analysis, rda)) گرادیان در استان گلستان انتخاب گردید. نتایج dca بر روی داده های حضور و عدم حضور و فراوانی نسبی ماهیان بخوبی شیب تغییرات را توضیح داده و نشان داد که گونه ها از الگوی خطی تغییرات تبعیت می کنند. نتایج آنالیز rda در نهرها نشان داد که داده های چهار نهر به ترتیب 74.8 و 77.5 درصد از اختلاف بین نهرها برای حضور و عدم حضور و فراوانی نسبی ماهیان را به خود اختصاص داده اند. با بررسی محورهای اول و دوم در آنالیز فزونگی مشخص شد که محور اول بیشتر با خصوصیات زیستگاهی و محور دوم نیز با خصوصیات مروفولوژی کانال نهر همبستگی دارد. براساس نمودارهای rda می توان گفت که سگ ماهی جویباری و سیاه ماهی بیشتر در نهرهای زرین گل و تیل آباد حضور داشته و همبستگی بالایی با خصوصیاتی از قبیل درصد پوشش گیاهی و درصد بسترهای قلوه سنگی از محور اول و عمق متوسط حداقل جریان، عرض متوسط حداقل جریان در محور دوم دارند. در حالیکه ماهی آلبرنوئید و گاو ماهی نیز بیشترین همبستگی را با درصد ذرات چوبی، درصد مناطق استخری و میزان ماسه در نهرها دارند. بایستی بیان داشت عواملی از قبیل اندازه حوضه آبخیز، خصوصیات هیدروگرافی و ژئومورفولوژی و کاربری اراضی سبب تغییر در مورفولوژی و زیستگاه های نهری شده و در نهایت سبب حذف برخی از گونه ها در نهرهای مجاور می شود.

Influence of Stream channel morphology and in-stream habitats on fish community in Golestan province Streams

Four streams with different sizes were selected for studying the effects of environmental factors on fish assemblages using indirect (Detrended Correspondence Analysis, DCA) and direct (Redundancy Analysis, RDA) gradient analysis in Golestan province. DCA of presenceabsence and relative abundance data showed well gradient and linear model of species variability. In the withinsite RDA, environmental factors explained 74.8 % variability for presence ndash;absence data and 77.5% for the relative abundance data. Evaluation of two first axis of RDA showed that first axis has a high correlation with habitat characteristics and second axis correlated with channel morphology attributes. Based on RDA diagrams, Paracobitis malapterura and Capoeta capoeta gracilis presented in Zaringol and Tilabad Streams and had a high correlation with percent of instream vegetation and percent of cobble in first axis and low flow mean depth and low flow width in second axis. While Alburnoides bipunctatus and Neogobius fluviatilis had high correlation with percent of snag, pool and sand within streams. It should be stated that factors such as the size of the catchment, hydrographical and geomorphological characteristics, and land use change the morphology and stream habitats, and ultimately lead to the removal of some species in adjacent streams.