منشایابی رسوبات ورودی به دریاچه سدها با استفاده از عناصر شیمیایی (مطالعه موردی : رودخانه قلجق در استان خراسان شمالی)

امروزه فرسایش و رسوب‌گذاری مشکلات زیادی را در جهان به وجود آورده است. ازجمله این مشکلات پر شدن مخزن سدها در اثر رسوبات رودخانه‌ای و همچنین آلودگی منابع آبی در اثر رسوبات آلوده به مواد شیمیایی و میکروبی است. برای بررسی و مقابله با این مشکل راهکارهای مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌های مرسوم منشایابی یا انگشت‌نگاری رسوبات است. اساس این روش یافتن منشا رسوبات رودخانه با استفاده از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و ... است. با یافتن منشا رسوبات و تثبیت آن، این امکان وجود دارد که بتوان از ورود آن‌ها به رودخانه‌ها جلوگیری کرد. هدف از انجام این پژوهش منشایابی رسوبات رودخانه قلجق در حوضه بارزو استان خراسان شمالی و سهم هریک از زیرحوضه‌های این حوضه در تولید رسوب بوده است. روش این تحقیق نیز، استفاده از تعیین میزان عناصر شیمیایی موجود در نمونه‌ها با کمک روش اسپکتروسکوپی (xrf) خواهد بود. در این پژوهش، نشان داده شده است که نتایج این روش تطابق مناسب و مطلوبی را با مشاهدات و بررسی‌های کیفی و میدانی از زیرحوضه‌ها دارد. نتایج حاکی از آن است که تقریباً همه زیرحوضه‌های حوضه بارزو در رسوب‌دهی حوضه سهیم هستند. دراین‌بین زیرحوضه d با سهمی به میزان 3/27 درصد از رسوبات کل حوضه، بیشترین نرخ رسوب‌دهی را دارد. در این حوضه دیمزارها در دامنه های پرشیب قرار دارند و عامل توپوگرافی در این زیرحوضه بیشترین نقش را در فرسایش دیمزارها دارد.

Sediment Fingerprinting Entering the Lake Dam Using Chemicals (Case Study: Qoljoq River in North Khorasan province)

Today, erosion and sedimentation has created many problems in the world. Some of these problems are: filling the reservoir of dams and pollution of water resources by contaminated sediments. There are different solutions to tackle with this problem. One of the common methods is fingerprinting or identification of sediments. The basis of this method is to find the sediment sources by using the physical, chemical and biological properties. By finding the source of sediments and fixing them, it would be possible to prevent sediments from entering the streams as much as possible. The purpose of this study is to identify Qoljoq river sediments in the basin Barzou (in the North of Khorasan Province). It was conducted by determination of Chemical parameters of sediments using spectroscopy method. The results have shown that almost all of the sub-basins are shareholder in sediment production of the basin of Barzou. D sub-basin with 27.3% of the total sediment of the basin has the highest rate of deposition among other sub-basins. Dry farming lands and steep slopes has the most effective role on Barzou basin degradation.