جانمایی مخازن تعدیل سیلاب و طراحی سیستم انحراف رودخانه به منظور ایمن‌سازی سیلاب‌دشت، مطالعه موردی: رودخانه گرگانرود

سیل از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی از نظر زیان‌های جانی و خسارت‌های مالی در جهان و ایران است که در سال‌های اخیر، شدت و تواتر وقوع آن افزایش یافته‌ است. یکی از روش‌های سازه‌ای کنترل سیل، انحراف سیلاب رودخانه است. در این پژوهش، مکان‌یابی محل‌های ذخیره موقت سیل و طراحی سیستم انحراف سیلاب رودخانه با استفاده از مدلسازی هیدرولیکی یک‌بعدی و دوبعدی سیل و در نظرگیری ملاحظات سازه‌ای و هیدرولیکی طراحی بندهای انحرافی انجام شده است. بازه‌‌ی مهمی از رودخانه گرگانرود که شامل بازه پایین دست سد گلستان تا اتصال به دریای خزر می‌شود، بعنوان مطالعه موردی انتخاب شده است و اثر انحراف سیلاب بر دبی اوج سیلاب نقاط آسیب شامل شهرهای آق‌قلا و گمیشان مطالعه شده‌ است. مکان‌یابی محل‌های انحراف و ذخیره‌سازی با استفاده از مدل‌های flo 2d، hec ras و swmm انجام شده و سپس، با توجه به معیارهای هزینه و کارایی، مکان‌های مناسب مخازن ذخیره سیلاب تعیین شده ‌است. در نهایت، عملکرد مجزا و ترکیبی این بندها بر روی خصوصیات سیلاب رودخانه در نقاط آسیب طی چهار واقعه مهم بارش، برآورد شده‌ است. نتایج نشان داد که در صورت استفاده از یک و دو سیستم انحراف سیل، دبی اوج سیل در ورودی به شهر آق‌قلا طی 4 واقعه بزرگ سیل بررسی شده، بطور متوسط 7/45 و 16/35 درصد کاهش می‌یابد. همچنین در صورت استفاده از سه سیستم انحراف سیلاب، دبی اوج سیل ورودی به شهر گمیشان، بطور متوسط 22/15 درصد کاهش خواهد یافت.

placement of flood retention ponds and design of river flood diversion system in order to protect the floodplain, case study: gorganrood river

flood is one of the most important natural hazards in terms of loss of life and financial damage in the world and has increased its intensity and frequency, in recent years. one of the structural methods for flood control is river flood diversion. in this research, the location of the temporary flood storage sites and the design of the river flood diversion system have been carried out using one dimensional and two dimensional hydraulicmodeling of the flood and considering the structural and hydraulic design criteria of diversion dams. an important portion of the gorganrood river, which includes the downstream reach of the golestan dam to the connection to the caspian sea, has beenselected as a case study, and the effect of flood diversion on the peak discharge and flood level of the most vulnerable flood prone areas including the cities of aqqala and gomishan, has been studied. locating the diversion and storage locations has been doneusing flo 2d, hec ras and swmm models, and then, according to the criteria of cost and efficiency, suitable locations of flood storage sites have been determined. finally, the separate and combined performance of these dams on the flood features of the river at the damage points during 4 important rainfall events have been estimated. the results showed that if one and two flood diversion systems are used, the peak flow of the flood at the entrance to aqqala city during the four large flood events, will decrease by 7.45 and 16.35% on average. also, if three flood diversion systems are used, the peak flow of flood entering gomishan city will decrease by 22.15%, on average.