ساختار هیات مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکت: تقابل تئوری اقتضایی و نمایندگی

هدف: مطالعات حوزه حاکمیت شرکتی با بهره گیری از مبانی تئوری نمایندگی تلاش کرده اند مدلی را تدوین کنند که در تمام شرکت‌ها و با اهداف مختلف سازگاری داشته باشد. در مقابل، برخی از پژوهشگران بر ارائه یک دیدگاه اقتضایی تاکید دارند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین ساختار هیات مدیره و مسئولیت اجتماعی شرکت با در نظر گرفتن نقش فاکتورهای اقتضایی است.روش: داده‌های پژوهش شامل 128 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره 1395تا 1400 است. برای آزمون فرضیه ها از مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار  smartpls3استفاده شده است. سه عامل اندازه شرکت، استراتژی تجاری و رقابت تجاری به عنوان فاکتور اقتضایی موثر بر ساختار هیات مدیره در نظر گرفته شده است.یافته‌ها: فاکتورهای اقتضایی شامل اندازه شرکت، استراتژی تجاری و رقابت تجاری بر ساختار هیات مدیره تاثیر مثبت و معناداری دارند و ساختار هیات مدیره در رابطه بین فاکتورهای اقتضایی با مسئولیت اجتماعی شرکت اثر میانجی معناداری دارد.نتیجه‌گیری: شرکت‌های دارای استراتژی قوی، اندازه بزرگ و توان رقابت تجاری بالا از ساختار هیئت‌ مدیره کارآمدتری برخوردارند. عوامل اقتضایی از جمله عوامل موثر بر ساختار هیئت مدیره هستند و سازگاری ساختار هیات مدیره با فاکتورهای اقتضایی بر بهبود مسئولیت اجتماعی تاثیر دارد.دانش‌افزایی: مطالعات مبتنی بر نظریه نمایندگی به دلیل داشتن یک لنز نظری محدود قادر به تببین اثربخشی هیات مدیره در حوزه مسئولیت اجتماعی نیستند. این مطالعه، با ارائه یک چارچوب اقتضایی، ادبیات موجود در این حوزه را توسعه می دهد و به قانون گذاران در تدوین دستورالعمل ها و قوانین جدید کمک می کند.

board structure and corporate social responsibility: contingency versus agency theory

purpose: studies in the field of corporate governance have tried to formulate a model that is compatible with all companies with different goals by using of agency theory. on the other hand, some researchers emphasize on presenting a contingency perspective. the purpose of this research is to examine the relationship between the board structure and corporate social responsibility by considering the role of contingency factors.method: the research data includes 128 companies admitted to the tehran stock exchange in the period of 2016 to 2021. structural equation modeling and smartpls3 software were used to test the hypotheses. the three factors of firm size, business strategy and business competition have considered as contingency factors that affect the board structure.results: contingency factors including firm size, business strategy and business competition have a positive and significant effect on the board structure, and the board structure has a significant mediating effect on the relationship between the contingency factors and corporate social responsibility.conclusion: companies with a strong strategy, large size and high business competitiveness have a more efficient board structure. contingency factors are among the factors affecting the board structure, and the fitting of the board structure with contingency factors lead to improve corporate social responsibility.contribution: studies based on agency theory are unable to explain the effectiveness of the board of directors in the field of corporate social responsibility due to having a narrow theoretical lens. by providing a contingency framework, this study contribute to the existing literature, and helps the legislators to formulate new guidelines and laws.