شناسایی و رتبه‌بندی پیامدها و شرایط مداخله‌گر و زمینه‌ای مدیریت سود در صنعت بانکداری ایران

هدف: میزان شیوع و پیامدهای قوی مدیریت سود، نقش تعیین کننده بانک ها در اقتصاد هر کشور و نحوه عمل آنها در حوزه حسابداری و گزارشگری مالی، زمینه را برای ورود پژوهش‌های حسابداری به‌منظور بررسی صنعت بانکداری مهیا می‌نماید. باتوجه به خلا پژوهش‌های کیفی، هدف شناسایی و رتبه‌بندی پیامدها و شرایط مداخله‌گر و زمینه‌ای مدیریت سود در این صنعت می‌باشد. روش‌: روش‌شناسی پژوهش، دلفی فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتب فازی با ابزار مصاحبه و پرسشنامه است. با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی، پس از مصاحبه با 15 نفر از خبرگان این صنعت، پرسشنامه‌های دلفی و مقایسات زوجی در اختیار 23 نفر از افرادی که در تهیه، تحلیل و حسابرسی صورت‌های مالی بانک‌ها فعالیت داشته‌اند قرار گرفت. قلمرو زمانی پژوهش سال‌های 1398 و 1399 در نظر گرفته شده است. یافته‌‌ها: شرایط مداخله گر موثر در بروز مدیریت سود در صنعت بانکداری به ترتیب «فشار محیط اقتصادی»، «عوامل درگیر در سطح شفافیت مالی»، «عوامل خاص صنعت» و «عوامل محیط قانونی» می باشند. شرایط زمینه‌ای نیز به ترتیب عبارتند از: بسترهای «اقتصادی»، «فرهنگی»، «نظارتی و قانونی» و «خاص صنعت». به‌علاوه پیامدهای این پدیده به ترتیب عبارتند از: «تحریف گزارشگری مالی»، «پیامدهای اجتماعی»، «پیامد اقتصادی و بازار پولی» و «پیامد تاثیر بر بازار سرمایه». نتیجه‌گیری: فرهنگ شدن پرداخت سود، انگیزه بقای بانک، انگیزه خاص مدیریت، کیفیت استانداردهای حسابداری و انگیزه قانونی، شرایط اصلی تاثیرگذار بر مدیریت سود بوده و پیامدهای اصلی آن، انباشت دارایی های سمی، فساد سیستماتیک، افزایش شدید تورم و  افزایش عدم تقارن اطلاعاتی می‌باشد. دانش‌افزایی: این یافته ها می‌تواند علاوه بر توسعه ادبیات و نظریه‌های مربوط به آن، برای سرمایه‌گذاران، بانک مرکزی، استانداردگذاران، بازرسان و حسابرسان مفید واقع شود.

Identifying and Ranking of Interventional and Contextual Conditions and Consequences of Earning Management in Banking Industry of Iran

Purpose: The prevalence and powerful consequencesof earning management, the decisive role of banks in the economy of eachcountry and their operational function in the field of accounting and financialreporting allow accounting studies to survey banking industry. Due to the lackof qualitative studies, the paper aims to identify and rank interventional andcontextual conditions and consequences of earning management in this industry. Method: The methodology of research is FuzzyDelphi and Fuzzy Analytical Hierarchy Process using an interview and aquestionnaire. Using snowball sampling, 15 experts in this industry wereinterviewed. Then the questionnaires of Delphi and pairwise comparisons weregiven to 23 people participated in the preparation, analysis and auditing offinancial statements of the banks. The time domain of this study is 2019 and2020.  Results: The effective interventionalconditions on earning management in the banking industry are as follows, respectively: Economic environment pressure, Factors involved in the level of financial transparency, Industryspecific factors, and Legal environment factors; also, contextual conditions involve economic, cultural, regulatory/legal and industryspecific contexts, respectively. Furthermore, the consequences of this phenomenon are as follows, respectively: Distortion of Financial Reporting, SocialConsequences, Economic and Monetary Market Consequences, and Consequences of Impact on the Capital Market. Conclusion: Becoming a culture of profit payment, bank survival motivation, special management motivation, quality of accountingstandards and legal motivation are the main conditions affecting the earningmanagement; also, its main consequences are accumulation of toxic assets, systematic corruption, sharp rise in inflation, and the increased informationasymmetry. Contribution: In addition to developing literatureand related theories, these findings can be useful for investors, The CentralBank, standard setters, inspectorates and auditors.