بررسی قصد گزارشگری تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده و نقش تعدیل‌گری شدت اخلاقی

هدف: هدف این پژوهش، بررسی قصد گزارشگری تقلب با استفاده از متغیرهای تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بسط داده شده و تعهد حرفه‌ای و با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌گری شدت اخلاقی است. بدین منظور، تاثیر عوامل کنترل رفتاری ادراک شده، هنجارهای ذهنی، نگرش در مورد گزارشگری تقلب، تعهد اخلاقی و تعهد حرفه‌ای بر قصد گزارشگری تقلب و اثر تعدیل‌کنندگی شدت اخلاقی بر این تاثیرها مورد بررسی قرار گرفته است.روش: این پژوهش، از نوع پژوهش‌های پیمایشی است و نمونه آماری پژوهش را 171 نفر از کارکنان حسابداری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس در سال 1397 تشکیل می‌دهند. به منظور آزمون فرضیه‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری به روش کمترین مربعات جزئی استفاده شده است.یافته‌ها: نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها بیانگر این است که متغیرهای کنترل رفتاری ادراک شده، هنجارهای ذهنی، نگرش در مورد گزارشگری تقلب، تعهد اخلاقی و تعهد حرفه‌ای دارای تاثیر مثبتی بر قصد گزارشگری تقلب هستند و شدت اخلاقی تاثیر متغیرهای هنجارهای ذهنی و تعهد حرفه‌ای بر قصد گزارشگری تقلب را تعدیل می‌کند. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش بیانگر این است که تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده بسط داده شده چارچوب تئوریکی مختصری برای پیش‌بینی قصد گزارشگری تقلب فراهم می‌آورد.دانش افزایی: پرداختن به این موضوع می‌تواند پیامدهای قابل توجهی را در تقویت نظام کنترل داخلی شرکت‌ها، افزایش پاسخگویی و مسئولیت اجتماعی حسابداران و ارتقای موقعیت حرفه حسابداری در جامعه در بر داشته باشد.

Investigating the Whistleblowing Intentions Using the Theory of Planned Behavior and Moderating Role of Moral Intensity

Purpose: The purpose of the present research is to investigate factors that influence accountants’ intentions of whistleblowing using components of the extended theory of planned behavior and professional commitment. In doing so, the present research studies the effects of perceived behavioral control, perceived subjective norms, attitude toward whistleblowing, moral obligation, and professional commitment on whistleblowing intentions and also examines the moderating role of moral intensity.Methodology: The research uses surveys completed by 171 accountants of the companies listed in Tehran Stock Exchange and Fara Bourse in 2018. In order to test the hypotheses, we exerted Partial Least Squares Structural Equation Modeling.Findings: The results indicate that perceived behavioral control, subjective norms, attitude toward whistleblowing, moral obligation, and professional commitment posit positive and significant effects on intentions of reporting fraudulent activity, and moral intensity moderates the effects of social norms and professional commitment on whistleblowing intentions.Conclusion: The results suggest that the extended theory of planned behavior represents a parsimonious theoretical framework for predicting whistleblowing intentions.Contribution: The findings of this research has notable consequences for improving internal control systems of the firms, increasing accountants’ social responsibility, and promotion of accounting profession in the society.