تعهدات دولت در قبال «حق بر هوای پاک»: بررسی نظام تقنینی جمهوری اسلامی ایران

امروزه یکی از عواملی که سلامتی شهروندان را به مخاطره افکنده، آلودگی هواست از همین رو یکی از نتایج حق بر حیات و به عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر، «حق بر هوای پاک» محسوب می گردد. در این راستا دولت، موظف به تامین و تضمین حق بر هوای پاک برای شهروندان می‌باشد و باید نقش گسترده‌ای شامل تعهد نسبت به جلوگیری از فعالیت هرگونه منبع آلاینده و حمایت از آسیب‌دیدگان ناپاکی هوا داشته باشد و ضمنا به لوازم آن پای‌بند بماند. به عبارت دیگر از یک سو باید بدونهرگونه تبعیض و تبصره‌ای در اجرای قوانین و مقررات مرتبط به هوای پاک، سلامت کل افراد جامعه را مدّ نظر قرار بدهد و از سوی دیگر باید با استفاده از صلاحیت تنظیمی، بستر مناسبی برای بقای این حق فراهم کند و ناقضان را بنحو موثر مجازات نماید. برای تحقق این مهم، نیازمند سیاست‌گذاری جامع، قوانین و مقررات منسجم و قاطع هستیم. به این ترتیب دولت، در راستای ابلاغ «سیاست‌های کلی محیط زیست» ( 26/8/1394) لازم است با ارایه لایحه و اصلاح آیین‌نامه‌ها، ضمن تکمیل خلا قانونی، ضمانت اجرای کافی برای تضمین هوای پاک را لحاظ نماید. در این مقاله نگارندگان با در نظر گرفتن مبانی حقوقی استفاده از هوای پاک به این سوال پاسخ خواهند داد که «دولت در قبال حق بر هوای پاک چه تعهداتی را بویژه در عرصه قانونگذاری بر عهده دارد؟.» در این راستا قوانین و مقررات موجود مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند.

Examining the government’s obligations under the Right to Clean Air:Case study of the legislative system of the Islamic Republic of Iran

Today, one of the factors that endanger the health of citizens is air pollution, which is why as a result of the right to life, the &right to clean air& is considered one of the fundamental human rights. In this regard, the government is obliged to provide and guarantee the right to clean air for citizens and must play a broad role, including the commitment to prevent the activity of any source of pollutants and protect the victims of air pollution and also adhere to its equipment. In other words, on the one hand, it must take into account the health of all members of society without any discrimination or comment in the implementation of laws and regulations related to clean air, and on the other hand, it must provide a suitable platform for the survival of this right by using regulatory authority. And punish the violators effectively. To achieve this, we need comprehensive policy, coherent and decisive rules and regulations. Thus, in order to communicate &general environmental policies& (8/26/1594), the government is required to submit a bill and amend the regulations, while filling the legal gap, to ensure adequate implementation guarantees to ensure clean air. In this article, the authors will answer the question of what harms and challenges does the Iranian normative system based on the government’s commitment to protecting the right to clean air face, considering the religious principles of using clean air? In this regard, the existing laws and regulations have been analyzed and reviewed