تحلیل انتقادی عملکرد نظام حقوقی ایران در رابطه با مفهوم استقلال قضایی

دادرسی منصفانه که در زمره حقوق بشر به شمار می رود به عنوان یکی از عناصر تحقق عدالت قضایی، خود دارای مولفه هایی است که استقلال قضایی بنیادی ترین این مولفه ها به شمار می رود. استقلال قضایی جهت تحقق کامل، هم نیازمند استقلال نهادی قوه قضاییه است و هم بایستی تامین کننده استقلال در رای برای شخص قاضی باشد. پرسش اساسی مربوط به چگونگی رویکرد نظام حقوقی ایران در خصوص مفهوم استقلال قضایی و شیوه اصلاح آن است. رویکرد متخذه پیرامون استقلال قضایی در کشور ما علیرغم وجود نکات قوت بسیار، مصون از کاستی ها نبوده و موارد متعددی از جمله برخی موانع قانونی و برخی موانع عملی سد راه شکل گیری استقلال قضات و دستگاه قضایی مستقل می گردد. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، به دنبال بیان مشکلات موجود از جمله عدم استقلال مالی قوه قضاییه، عدم توجه به وضعیت اجتماعی، مالی و معیشتی قضات و کارآموزان قضایی، آزمایشی بودن استخدام قضات در بدو خدمت، عدم ذکر موارد صلاحیت قاضی در قوانین عادی و ارجاع امر تشخیص صلاحیت قضایی به کمیسیون فاقد اولویت نسبت به قاضی و ارائه راه کار های پیشنهادی همانند اعطاء استقلال مالی به قوه قضاییه، اتخاذ رویکرد های عملی در راستای ارتقاء وضعیت اجتماعی و مالی قضات و اصلاح قوانین موجود مربوط به تشخیص صلاحیت قاضی جهت هموار نمودن مسیر تحقق استقلال قضایی است.

Critical analysis of the performance of the Iranian legal system regarding the concept of judicial independence

Fair justice which is considered a Human Rights as an element of judicial justice has some components that judicial independence is the most necessary of them. Judicial independence for a good promotion, not only needs institutional independence but also it should guarantee independence of judge for judgement. The basic question is how the Iranian legal system approaches the concept of judicial independence and how it can be corrected. The approaches taken to judicial independence in our country, despite its many strengths, is not protected to defects and some problems such as legal and executive obstacles blocks the independence of judges and judiciary. This article has a descriptiveanalytical approach based on library studies that wants to express existing problems such as lack of financial independence of the judiciary, lack of attention to the social, financial and living conditions of judges and judicial trainees, conditionality of hiring judges at the beginning of service, failure to mention the judge’s competence in the law and referral of jurisdiction to the commission without priority over the judge and provide suggested solutions like as granting financial independence to the judiciary, adopting practical approaches to improve the social and financial status of judges and correcting the existing laws that is related to the recognition of the judge’s competence in order to simplify the ways to achieve judicial independence.