تحلیل دروس تاریخ اسلام مقطع کارشناسی از حیث توجه به مفاهیم حقوق شهروندی بر اساس تکنیک آنتروپی شانون

تحقیق حاضر با هدف تحلیل محتوای دروس عمومی تاریخ اسلامی مقطع کارشناسی از حیث توجه به مفاهیم حقوق شهروندی صورت پذیرفته است. جامعه پژوهشی، کتب تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تاریخ تحلیلی صدر اسلام و تاریخ امامت است که با توجه به ماهیت پژوهش و محدودیت جامعه از نمونه گیری صرف نظر و کل جامعه به عنوان نمونه انتخاب شده است. ابزار اندازه گیری چک لیست محقق ساخته مشتمل بر 9 مولفه از اصلی ترین مولفه های حقوق شهروندی است که روایی آن با استفاده از داوری تخصصی، تایید و پایایی آن با روش اسکات 0.97 محاسبه شده است. بر اساس یافته های پژوهش کتاب های تاریخ و تمدن اسلامی 689 مرتبه به مولفه های حقوق شهروندی توجه نموده اند. ضریب اهمیت آن در مولفه های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، دینی، امنیتی، قضائی، سازمانی و علمی به ترتیب 0.113، 0.099، 0.123، 0.124، 0.126، 0.123، 0.102، 0.093 و 0.098 بوده است. ضریب اهمیت در دروس تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تاریخ تحلیلی صدر اسلام و تاریخ امامت به ترتیب 0.332، 0.341 و 0.327 بدست آمده است. پیشنهاد می‌شود مفاهیم حقوق شهروندی به کتاب‌های درسی بیشتر راه یابد.

An Analysis of History of Islam Courses for BA Degree in View of Covering Concepts on Citizenship Rights based on Shannon’s Entropy Method

This paper intends to analyze the contents of general courses on history of Islam for BA degree, in view of covering the contents on citizenship rights. The statistical population comprises books on Islamic history and civilization, analytical history of early Islamic period and the history of Imamate or Islamic leadership. Given the nature of the research and limitedness of the statistical population, we have put aside selective sampling and taken the entire population as the single sample. The checklist prepared by the researcher as the measurement instrument comprises of nine components from among the major components of citizenship rights, whose validity was approved by specialized jury and its reliability was measured by Scott’s pi method with an overall agreement of 0.97. The findings suggest that books on Islamic history and civilization have made mention of citizenship rights components for 689 times. Its coefficients of significance for political, cultural, social, economic, religious, security, judicial, organization and scientific variables have been 0.113, 0.099, 0.123, 0.124, 0.126, 0.123, 0.102, 0.093, and 0.098 respectively. The figures for courses on history of Islamic culture and civilization, analytical history of early Islamic period and history of Imamate stood at 0.332, 0.341 and 0.327 respectively. Given the results, this paper proposes including more citizenship rights concepts in university textbooks.