حقوق پرداخت کنندگان مالیات، مطالعۀ تطبیقی در آموزه های نهج البلاغه و نظام حقوق مالیاتی ایران

یکی از مهمترین منابع مالی دولتها در زمانهای گذشته و حال حاضر، مالیات است. مالیات علاوه بر تامین بخش قابلتوجهی از درآمدهای عمومی، به مثابه ابزاری حکومتی برای تعدیل ثروت در جامعه و ازبین بردن شکاف طبقاتی مورد استفادۀ حکومتها قرار میگیرد. در حکومت اسلامی نیز منابع مالی مختلفی پیشبینی شده است که از جمله میتوان به زکات، خمس، انفال، خراج و جزیه اشاره کرد. همانطور که شهروندان مکلّف به پرداخت انواع مالیاتهای قانونی و شرعی هستند، در برابر حکومت و دستگاه مالیاتی آن حقوقی نیز دارند. در این مقاله، با روش توصیفی  تحلیلی به بررسی و پاسخ به این پرسش پرداخته یم که در آموزههای نهج البلاغه چه حقوق و امتیازهایی برای پرداختکنندگان مالیاتهای اسلامی پیشبینی شده است و نظام حقوق مالیاتی ایران تا چه اندازه با آموزههای نهج البلاغه در این زمینه مطابقت دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد رویکرد امام علی(ع) به مالیات گیری رویکردی تلفیقی و شامل هر دو بُعد تربیتی و کسب درآمد است و بنابراین اصل را بر اعتماد به مودیان مالیاتی نهاده است اما رویکرد نظام مالیاتی ایران تنها رویکرد کسب درآمد است و اصل را بر بیاعتمادی بر مودیان قرار داده است. البته در برخی از حقها مانند حق رفتار منصفانه و محترمانه با مودی، حق رازداری، حق تجدیدنظرخواهی، حق ارزیابی منصفانه وغیره، نظام حقوق مالیاتی ایران با آموزههای نهج البلاغه مطابقت دارد.

Taxpayers Rights, Comparative Study on the Nahj al-Balaghah Teachings and the Iranian Tax System

One of the most important financial resources of government in the past and now isthe tax. Taxes, in addition to providing a significant portion of public revenues, areseen and used as a tool of government to modify wealth in society and eliminate theclass divide. In the Islamic government there are also several sources of funding,including Zakat, Khoms, Anfal and Jezyeh. Citizens as they are required to pay avariety of Islamic and legal taxes, also have rights to the government and its taxsystem. In this article, we examine and answer to this question by descriptiveanalyticalmethod: What are the rights and privileges of Islamic tax payers in NahjalBalaghah and how much does the tax system of Iran compare whit the teachingsof Nahj alBalaghah in this regard. The finding of this research show that Imam Ali`sapproach to tax collection is a hybrid approach involving both education and incomeand thus the principle is based on the trust of taxpayers, but the Iranian tax system ismerely a monetization approach and it puts the principle of distrust on taxpayers. Ofcourse in some of the rights as the right to a fair and respectful behavior, the right toprivacy, the right to review, the right to a fair assessment and the Iranian tax systemis consistent with the teachings of Nahj alBalaghah.