تحلیل لایه‌های سبک‌شناسی خطبه جهاد در بازیابی بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت

خطبه جهاد یکی از برجسته‌ترین خطبه‌های نهج‌البلاغه است که بیانگر مبارزه و جهاد، اهمیت و آثار آن، و نیز پیامدهایی ترک جهاد برای امت‌ها است. مقالهٔ پیشِ رو با بررسی مختصات سبکی پر بسامد خطبهٔ جهاد در لایه‌های آوایی، نحوی و بلاغی، با روش توصیفی تحلیلی و بررسی آماری داده‌ها (روش)، می‌کوشد تا با تکیه‌بر دانش سبک‌شناسی به بازشناسی رگه‌ها و بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در این متن ماندگار بپردازد. (مسئله) نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در سطح آوایی، اصوات و الفاظِ گزینش‌شده و موسیقی برآمده از آن‌ها، تداعی‌گر فحوای کلام و بن‌مایه‌های مقاومت و پایداری، همچون تحریض به مقاومت و جهاد، اعتراض توام با هشدار نسبت به بی‌توجهی و تسامح دینی، نصیحت و ارشاد و عدم ذلت پذیری، تحسر و تاسف نسبت به رخدادها و حوادث است. در سطح نحوی نیز بسامد بالای جمله‌های فعلیه و کوتاه و جمله‌های انشائی به بیان مولفهٔ ادبیات مقاومت همچون نفاق و دورویی، نفی تنبلی و نکوهش سستی و تن‌پروری و تحریک غیرت اسلامی برای دفاع و مبارزه به دشمن دلالت دارد. در سطح بلاغی نیز معانی و مضامین مقاومت همچون میهن‌دوستی و تحریک غیرت ملی و دینی برای دفاع و مبارزه، دعوت به‌غفلت ستیزی و هوشیاری از خلال تجسم تصاویر حسی برای ما تداعی می‌شود. (یافته‌ها)

Analysis of the stylistic layers of the Jihad sermon in retrieving the elements of the resistance literature

The sermon of Jihad is one of the most prominent sermons of Nahj alBalaghah, which shows the struggle and Jihad, its importance and effects and also the consequences of leaving jihad for the nations. The present article tries to study the highfrequency stylistic coordinates of the Jihad sermon in the phonetic, syntactic and rhetorical layers, by descriptiveanalytical method and statistical analysis of the data (Method) relying on the knowledge of stylistics to recognize the lines and foundations of resistance literature in this enduring text. (Issue) The results of the research show that at the phonetic level, the sounds and words are selected and the resulting music evokes the content of the words and the themes of resistance and stability, like incitement to resistance and Jihad, protest accompanied by warnings about religious indifference and tolerance, advice and guidance and lack of humiliation, regret and regret over events and happenings. At the syntactic level, the high frequency of current and short sentences, prepositions and delays and compositional sentences indicate the expression of the literature of resistance such as hypocrisy and hypocrisy, denial of laziness and condemnation of weakness and selfishness and stimulation of Islamic zeal to defend and fight the enemy. At the rhetorical level, the meanings and themes of resistance such as patriotism and the stimulation of national and religious zeal for defense and struggle, the invitation to antinegligence and vigilance are conveyed to us through the visualization of sensory images. (Results)