بازشناسی اصول، مولفه ها و شاخص های فطری سازمان بندی شهر اسلامی

چکیدهشهر محدوده ای مشخص از فعالیت های پاسخگو به نیازهای انسانی است که متناسب با ویژگی ها، تفکرات و رویکردهای او سازمان یافته و در جهت کمال و سعادت وی تحقق می یابد. شکل گیری شهر وابسته به جهان بینی و بینش انسان و میزان مطلوبیت و کیفیت آن به فضای عقلانی و اعتقادی تفکرات او باز می گردد. دین اسلام به عنوان یک بینش برخاسته از جهان بینی توحیدی، اصولی را برای زندگی و مشی انسان ها در زمین تعریف کرده که هم برگرفته از صفات مطلق الهی است و هم از خاستگاهی فطری، عقلانی و به تبع آن اعتقادی برخوردار می‌باشد. بینشی که کمال و استعلای انسان را مورد هدف دارد و وی را به سوی صفات الهی رهنمون می سازد و نیز با ویژگی مشترک تمامی انسان ها در ادیان مختلف، در ارتباط است. بر پایه این بینش الهی در سازمان بندی شهر نیز، اصول، مولفه ها و شاخص هایی فطری ارایه می‌نماید تا شهری پویا، آرمانی، عقلانی، فعال، کمال یافته و ربانی پدیدار گردد. ضرورت این تحقیق بر دست یابی به اصول و شاخص های سازمان شهر از نظر اسلام است که هدف آن پاسخ گویی به نیازها و خواسته های فطری انسان برای رسیدن به کمال و سعادت، در تمام ساحت های وجودی می‌باشد. تحقیق حاضر بر بازشناسی و دسته بندی مولفه ها و شاخص های شهراسلامی متناسب با گرایش های فطری مشترک انسانی با رفتار عقلایی، به عنوان ضرورت رسیدن به زندگی ربانی و اصول موثر بر ساختار کالبدی اجتماعی شهر، توجه و تاکید دارد. روش این تحقیق از یک سو توصیفی-تحلیلی است که با تحلیل محتوایی و کالبدی پیش رفته و از ماهیت راهبرد تفسیری برخوردار است. از سوی دیگر با روش استدلال منطقی-تحلیلی به توصیف و ارایه مصادیقی از شهر اسلامی و شاخص های سازمان بندی شهر ربانی می پردازد. بر پایه یافته‌های تحقیق، اصول شهر اسلامی بر مبنای ویژگی های فطری انسان و تحلیل هست ها و بایدهای کالبدی اجتماعی شهر و دسته بندی آن ها در پنج گرایش فطری تشریح شده است. این گرایش ها بنابر نظر شهید مطهری شامل حقیقت جویی و رسیدن به کمال، خیر و فضیلت، جمال و زیبایی، خلاقیت و ابداع و گرایش به عشق و پرستش می باشند که مبنای نتیجه گیری تحقیق در بازشناسی اصول قرار گرفته‌اند و با آیات و روایات نیز بررسی تطبیقی شده‌اند. واژه های کلیدی: بازشناسی فطری، شهر ربانی، شاخص های اجتماعی، مولفه های کالبدی، سازمان بندی شهر اسلامی.