تبیین مولفه‌های کالبدی محیط حامی رفتار اخلاق‌محور از منظر اندیشه اسلامی

محیط پیرامون انسان به‌عنوان بستر تحقق اعمال، یکی از عواملی است که می‌تواند بر شک‌لگیری رفتار وی اثر گذارده و در صورت عدم ایفای نقش مطلوب خویش، قطعه‌ای از پازل هدایت اخلاقی فرد و به تبع آن اجتماع، مختل خواهد شد. این پژوهش با پاسخ به سوال چیستی ویژگی‌های کالبدی محیط حامی رفتار اخلاقی، به دنبال ارائه مصادیق کالبدی برای محیط‌ است که بتواند بستر مناسبی برای اعمال اخلاقی، از منظر اندیشه اسلامی آورد. این امر با رویکرد کیفی و روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مصاحبه‌ با متخصصین به انجام رسیده و حوزه بررسی آن محیط‌های عمومی است. با بررسی محیط در سه سطح ادراکی، رفتاری، و کالبدی، بعضی از فرامین اخلاقی موجود در منابع دینی در دو سطح ادراکی و رفتاری، تحت عنوان انسان‌شناسی دینی و جامعه‌شناسی دینی، شناسایی و عوامل اختلال‌آفرین در این فرامین ریشه‌یابی شد و برای جلوگیری از ایجاد آن‌ها، راهکارهای کالبدی ارائه شد. با تحقق ویژگی‌های کالبدی ارائه شده از دریچه هر یک از سطوح محیط، می‌توان امید داشت که محیط، بسترساز امر اخلاقی گردد.

explaining the components of the environment that supports moral behavior from the perspective of islamic thought

the environment around people can affect the formation of their behavior. if the environment does not play the desired role, a part of the chain of moral guidance of the individual and consequently the society will be disturbed. the question of this research is about what are the physical characteristics of the environment that supports ethical behavior. the purpose of the research is to provide physical examples for the environment that can provide a suitable platform for moral actions from the perspective of islamic thought. this research has been done with qualitative approach and analytical descriptive method and using library resources. in order to answer the research question, the nature of behavior and types of ethical behavior were investigated first. then the influencing factors on behavior were studied, one of which was the surrounding environment. after that, theories related to how the environment affects behavior were discussed. by examining the environment at three perceptual, behavioral, and physical levels, some of the moral orders found in religious sources at two perceptual and behavioral levels, under the title of religious anthropology and religious sociology, were identified and the factors causing disruption in these orders were identified. finally, relying on the enabling nature of the environment and the theory of the holistic sacredness of space, physical examples related to each of the perceptual and behavioral parts of the environment were presented in public spaces. with the realization of the physical characteristics presented regarding each of the levels of the environment, we can hope that the environment will become a platform for moral affairs.