تحلیل معناشناختی از ابعاد پنهان سکونت در مسکن ایرانی؛ مطالعه موردی: سکونتگاه‌های مسکن اجتماعی در همدان

در دهه‌ های اخیر به دنبال تغییرات در حوزه ‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، انواع گوناگونی از مسکن شکل گرفته است. در این راستا مسکن اجتماعی به ‌عنوان یکی از اشکال پاسخ گویی به نیاز مسکن می‌ باشد. مسکن اجتماعی مسکنی است که با امکان اختلاط‌نشینی از شکل ‌گیری آسیب ‌های اجتماعی جلوگیری نموده و موجب انسجام اجتماعی در جامعه می‌ گردد. با توجه به آنکه در ایران، طراحی این‌گونه از مسکن، با نگاهی جامع پیش می رود، تحقق امر سکونت با رویکردی معناشناسانه، به‌ دلیل گسترش روزافزون سکونتگاه‌ های بی ‌کیفیت در شهرها، ضروری به‌ نظر می رسد تا در چنین سکونتگاه‌ هایی بتوان فضاهایی منطبق بر نیازهای انسان را طراحی نمود. هدف مقاله حاضر بازگشت به مفهوم سکونت و تبیین ابعاد پنهان آن در مسکن اجتماعی با رویکردی معناشناختی و به ‌منظور دستیابی به سیاست‌ های طراحی در جهت ارتقای کیفیت این‌گونه از مسکن می باشد. این مقاله با رویکردی کیفی و به روش تحلیل محتوای کیفی و در حوزه معماری انجام شده است. داده‌ ها با استفاده از اجماع سه شیوه (مطالعات کتابخانه ‌ای، مشاهده، و مصاحبه) جمع‌ آوری شده اند. در ادامه، داده‌ های بدست آمده در محیط نرم ‌افزار maxqda20 تحلیل شده، سپس با استفاده از کدگذاری ، داده‌ ها به مفاهیم، مقوله و سپس به ابعاد تبدیل شده است. با توجه به مطالعات انجام شده، چهار بعد شامل کالبدی- ساختاری، اجتماعی- فرهنگی، ادراکی- زیباشناختی، و زیست ‌محیطی، ابعاد پنهان سکونت در مسکن اجتماعی می باشند که هر کدام اشاره به معنایی از نیازهای انسان دارند. بدین‌ ترتیب زمانی انسان می‌ تواند در جایی به مفهوم واقعی، سکنا گزیند که آن مکان فراتر از توجه به بعد کمی، بازنمایی از توجه به ابعاد وجودی او که همانا بعد جسمانی- روحانی، اجتماعی، معنوی، و روانی است، باشد تا همه جنبه ‌های نیازهای مختلف او را برطرف نماید.

semantic analysis of the hidden aspects of residence in iranian housing; case study: social housing settlements in hamadan

in recent decades, following changes in various social, cultural, economic and political fields, various types of housing have been formed. in this regard, social housing is one of the forms of responding to housing needs. social housing is a housing that prevents the formation of social harms and creates social cohesion in the society with the possibility of mixing. due to the fact that in iran, the design of this type of housing proceeds with a comprehensive view, it seems necessary to realize housing with a semantic approach, due to the increasing expansion of low-quality settlements in cities, so that in such settlements it can be designed spaces according to human needs. the purpose of this article is to return to the concept of residence and explain its hidden dimensions in social housing with a semantic approach and in order to achieve design policies in order to improve the quality of this type of housing. this article is done with a qualitative approach and qualitative content analysis method in the field of architecture. data have been collected using the consensus of three methods (library studies, observation and interview). next, the obtained data were analyzed in the maxqda20 software environment, then using coding, the data were converted into concepts, categories, and then into aspects. according to the studies, four aspects including physical-structural, social-cultural, perceptual-aesthetic and environmental are the hidden aspects of living in social housing, each of which refers to a meaning of human needs. in this way, when a person can settle in a place in the real sense, that place is beyond the attention to the quantitative aspect, a representation of the attention to the aspects of his existence, which is the physical-spiritual, social, spiritual and psychological aspect, to all aspects. to meet his various needs.