تجلی معنا و حُسن در هندسه و تزئینات مساجد

مسجدْ شاخص‌ترین کالبد در معماری مسلمانان و هندسه و تزئینات مهم‌ترین ارکان معماری مسجد هستند و با توجه به ساحت‌های مادی و معنوی مسجد، هندسه و تزئینات  نیز علاوه‌ بر نقش هندسی و زیبایی کالبد مسجد، معانی اسماء و صفات جمالی و جلالی خداوند را در پس کالبد مادی، متجلی می‌نماید. این نوع نگرش به هندسه و تزئینات، تحت عنوان معماری معناگرا و حُسن‌محور شناخته می‌شود؛ لذا مسئله این است که چه ارتباطی بین هندسه و تزئینات و ارتقای کیفیت فضای شبستان مساجد وجود دارد. این رابطه از این رو ضرورت و اهمیت دارد که در طراحی معماری مساجد، علاوه بر صورت، ظاهر، و کالبد به جنبه‌های باطنی و معنوی فضا توجه شود. هدف از این پژوهش، ارتقای کیفیت شبستان مساجد با استفاده از هندسه و تزئینات است؛ در این پژوهش از روش‌ های مختلف همچون سندپژوهی، دلفی، و موردپژوهی و از ابزارهای مصاحبه، پرسشنامه، پیمایش، و نرم افزارهای تحلیل آماری استفاده شده است؛ بدین صورت که ابتدا به وسیله مصاحبه و پرسشنامه از خبرگان دانش، سپس به وسیله پرسشنامه از متخصصین و در شش مسجد شاخص تاریخی و معاصر از بهره‌ برداران مسجد نظرسنجی و داده ‌ها به وسیله نرم‌ افزارهای آماری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته ‌اند. نتایج حاصله نشان می ‌دهد توجه به هندسه و تزئینات، علاوه بر ارتقای کیفیت کالبد، باعث تجلی معنا و حُسن‌ در مساجد می ‌گردد؛ به این معنی که رعایت اصول و قواعد حاصل از این پژوهش، علاوه بر ارتقای کیفیت هندسه و تزئینات شبستان مسجد، باعث خلق فضایی روحانی و معناگرا، در پس کالبد مادی و همچنین بروز و ظهور حُسن‌، در پس عناصر کالبدی و تزئینی می‌شود.

manifestation of spiritualism and virtue in geometry and ornaments of mosque nave

 mosque is the most significant body in muslim architecture, and geometry and ornamentals are  through the most important elements of the mosque architecture. in addition to the geometric role and beauty of mosque configuration, considering the mundain and spiritual aspects of mosques, it also conveys the meanings of allah’s beauty and gelorious names and attributes in the form of a physical configuration. this type of attitude towards geometry and ornamental decorations is recognized as semantic and virtue-oriented architecture. therefore, the main issue is the relationship between the geometry and ornamental decoration of the mosques with the  quality improvement of the space of the nave of mosques.  this relationship creates the necessity and importance of the geometry and ornamental decorations in architectural design of mosques  at which the sprituality aspects must be considred in addition to the appearnce and mundain configuration. in this research, various methods such as document research libraray, delphi, and  case studies were utilized as well as the interview tools, questionnaires, surveys, and statistical analysis software. in order to collect the research-required information, some surveys interviews and questionnaires were  conducted and distributed among the related experts within six historical and contemporary eminent mosques, and the data were analyzed using statistical softwares. conclusively, in addition to improving the quality of the physical configuration, the results indicate that paying attention to geometry and ornamental decorations of mosques causes the increase in spritual manifestation of meaning and beauty in mosques.