تحلیل مزاج فضاهای خانه بر اساس میزان حضور عناصر چهارگانه موردپژوهی خانه‌های بافت تاریخی بوشهر

عناصر چهارگانه علاوه بر تاثیرات مستقیم بر چگونگی انتخاب راهکارهای اقلیمی موثر در معماری، مزاج فضاهای محل زندگی ساکنین را تحت تاثیر قرار می ‌دهند. مزاج فضا، باعث شکل ‌گیری شاخصه ‌هایی متفاوت در هر اثر معماری از جمله معماری خانه‌ های بافت تاریخی بوشهر شده است. در این تحقیق با انتخاب خانه ‌های بافت تاریخی بوشهر به‌ عنوان جامعه آماری، شاخصه ‌های مزاجی فضاهای آن از نظر چگونگی تاثیرگیری از عناصر چهارگانه محیط مورد واکاوی قرار گرفته شده است. این مهم با بررسی خصوصیات مزاجی هر فضا با مطالعه میزان حضور شاخصه‌ های چهارگانه محیط به‌ عنوان نماینده چهار مزاج اصلی، یعنی عناصر چهارگانه آب، باد، خاک و آتش، بر فضاهای خانه که هر یک به عنوان نماینده‌ ای از مزاج‌ های اصلی هستند، انجام شده است. این تحقیق به دنبال این است که چگونه می‌ توان مزاج فضاهای خانه را بر اساس میزان حضور عناصر چهارگانه تحلیل نمود؟ و خصوصیات مزاجی فضاها در خانه‌های تاریخی بوشهر چگونه است؟ روش تحقیق در این پژوهش، روش توصیفی، توصیفی-تحلیلی و تحلیل محتوای منابع جهت شناخت منابع و مبانی نظری است؛ تحلیل داده‌ ها جهت واکاوی خانه‌ های بافت تاریخی بوشهر در دو شیوه کل نگر (قیاسی) و تحلیل جزئیات در جهت رسیدن به یک نتیجه کل (استنتاجی) صورت پذیرفته است. برای بررسی و مطالعه مزاج خانه ‌های بافت تاریخی شهر بوشهر، 16 خانه با زیربناهای متنوع، انتخاب شده‌ است؛ و در هر خانه، هر یک از فضاها و خصوصیات کالبدی، فضایی، رفتاری و محیطی آن بررسی شده تا بتوان به نتایج مزاجی فضاهای دست یافت. برای مزاج ‌سنجی فضاها، میزان و کیفیت هر یک از عناصر چهارگانه عددگذاری شده و سپس با توجه به چگونگی حضور این عناصر در هر یک از فضاها به تعیین مزاج آن فضا منجر شد. با توجه نتایج، مزاج فضاهای سکونتی اصلی، متعادل، گرم، و گرم و خشک است؛ مزاج فضاهای سکونتی فرعی سرد است؛ مزاج فضاهای سکونتی باز، گرم و مرطوب است؛ مزاج فضاهای ارتباطی متعادل است و فضاهای خدماتی مزاج سرد دارند. مهمترین نتیجه این پژوهش بررسی وجود تنوع در مزاج فضاهای خانه، در بافت تاریخی بوشهر است؛ به طوری که هر یک از فضاها، متناسب و مناسب با چگونگی سکونت و فعالیت ساکنان در آن شکل گرفته است و افراد می‌ توانند بر اساس نیاز جسمی و روانی خود در فضاهای خانه بوشهر سکونت کنند.

temperament analysis of house spaces based on the presence of four elements, case study of bushehr historical houses

the present study is in order to investigate the temperament of home spaces based on the presence of four elements. the four elements, in addition to the direct effects on how to choose effective climatic solutions in architecture, have affected the temperament of the living spaces of the residents.the temperament of the space has led to the formation of unique features in each architectural work, including the architecture of houses in the historical context of bushehr. in this research, by selecting the houses and mansions of bushehr historical context as a statistical population, the temperament characteristics of its spaces in terms of how the four elements of the environment are affected have been discussed and analyzed. this is important with the aim of finding factors in the architecture of traditional houses and mansions of bushehr due to the effects of the environment on its temperament by recognizing the temperament characteristics of each space by studying the presence of four characteristics of the environment as representative of the four main temperaments, ie four elements; water (humidity and sultry), wind (air flow), soil (structure and connection with the earth) and fire (sun) are performed on the spaces of the house, each of which represents the main temperaments. therefore, this study seeks to analyze the temperament of home spaces based on the presence of four elements. and what are the temperament characteristics of the spaces in the historical houses of bushehr? research method in this research, it is a descriptive, descriptive-analytical method and content analysis of resources to identify sources and basics; data analysis has been done to analyze the houses of bushehr historical context in two methods of sampling (deductive) and detailed analysis in order to reach a general (inferential) result. in accordance with the field findings and case studies, the spaces in the houses of the historical context of bushehr include; yard, mahtabi, roof and staircase, porch and entrance hall, shanshir, tarmeh, corridors and escalators, rooms (in the types of five-door, four-door and three-door with one side opening, five-door, four-door and three-door with two-sided opening, five-door, four-door and three-door with three and four sides of the opening), reception (guest house), chamber (dining room), closet (chest of drawers), kitchen (kitchen), basin and toilets, the temperament characteristics of the spaces were examined. according to the findings, the results of the study of home space in the historical context of bushehr are as follows: the temperament of the main living spaces and related spaces is balanced, warm, hot and dry (rooms three, four and fifty and shanashir); sub-residential spaces are cold-tempered (closet, safe and rooms without opening); the temperament of open living spaces is warm and humid (moonlight, tarmeh and bam); the temperament of communication spaces is balanced (entrance halls, corridors, stairs and stairs); and service spaces are cold-tempered. (kitchen, basin, water storage and services). each of the elements and organs of the houses of bushehr’s historical context has its own temperament. just as man has the most balanced temperament among creatures, and each organ has its own temperament, the elements of these houses are also built next to each other in order to create a balance of temperament. it is also more balanced than the environment and is effective with the lack of intensification of temperament characteristics of people living in houses of historical texture due to the temperament of space. the results of the analysis of the relationship between the temperament of the environment and the spaces of houses in the historical context of bushehr show that the spaces that are the place of party, living and family residence are warm-tempered, lively spaces that are in line with the behavior of the often warm-tempered residents.