تحلیل نقش سنت‌گرایان در شهرسازی معاصر (رهیافتی برای دستیابی به الگوهای تحقق‌پذیری شهر اسلامی)

سنت‌گرایی به‌عنوان رویکردی در فلسفۀ معاصر، مکتبی است که نسبت به مدرنیته، موضعی به‌شدت انتقادی دارد. آرا و دیدگاه‌های انتقادی سنت‌گرایان نسبت به مدرنیته در حوزه‌های گوناگون از جمله فلسفۀ هنر سبب شده‌اند دیدگاه‌های آنان در حوزۀ شهرسازی و معماری نیز مورد توجه و عنایت قرار گیرد. گرچه تقریباً هیچ‌یک از چهره‌های سرشناس و نظریه‌پرداز سنت‌گرا، معمار یا شهرساز نبوده‌اند، اما نقدهای جدی آنان به مدرنیته و بیان مفاهیمی چون «تقدس‌زدایی از فضای شهر» و «دنیوی‌سازی مکان و زمان» و نیز تدوین آثاری دربارۀ هنر اسلامی و آسیب‌شناسی تمدن اسلامی (مانند بعضی آثار بورکهارت و سید حسین نصر) سبب شده‌اند دیدگاه‌های آنان به‌طور جدی در حوزۀ شهرسازی و معماری جوامع اسلامی به‌ویژه ایران مطرح و اثرگذار باشند.در عین حال، آرای سنت‌گرایان با نقدهای جدی نیز مواجه بوده‌اند. این نوشته سعی دارد با بررسی دیدگاه‌های سنت‌گرایان و نقدهای وارد بر ایشان، ضمن ارزیابی نسبت به دست‌آوردها و کاستی‌های این مکتب به‌ویژه در حوزۀ شهرسازی ایرانی‌اسلامی، به تحلیلی دربارۀ میزان اثرگذاری و قابلیت دیدگاه سنت‌گرایی در فرآیند تحقق شهر اسلامی‌ایرانی دست یابد. این‌ نوشته به نقد و بررسی سنت‌گرایی طبق تعریف مصطلح آن می‌پردازد. سنت‌گرایان مزبور در مجموع دچار افراط و تفریط‌هایی شده‌اند. در این مقاله سعی می‌شود رویکردهای دیگری از سنت‌گرایان اصول‌گرا که همه‌جانبه‌گر و عمیق‌تر نسبت اسلام را با خلق آثار هنری و معماری و شهرسازی بیان نموده‌اند، برای تحقیقات بعدی و مکمل این تحقیق معرفی شوند.این پژوهش به‌روش اسنادی-کتابخانه‌ای در مرحلۀ جمع‌آوری اطلاعات و به‌روش استدلال منطقی در مرحلۀ تحلیل و استنتاج به این نتیجه رسید که بخش بزرگی از دستاوردهای سنت‌گرایی در تقابل با مدرنیته در مقام نقد مدرنیته است. به‌نحوی که آسیب‌شناسی پیامدهای نامطلوب مدرنیته در حوزۀ شهرسازی و معماری توانسته است الهام‌بخش و عامل محرک برای بسیاری از اندیشمندان، صاحب‌نظران، اساتید و تصمیم‌گیران باشد. لکن در عمل و در مقام تحقق‌پذیری و دستیابی به شهر اسلامی توفیق چندانی پیدا نکرده است. در این متن تلاش شده است با کنکاش و بررسی این موضوع، به رهیافتی برای تحقق‌پذیری شهر اسلامی دست یابیم.

the analysis of the role of traditionalists in the contemporary urbanism (an approach to achieve the models of realization of islamic city)

traditionalism as an approach in contemporary philosophy has a highly critical stance towards modernity. the opinions and critical views of traditionalists towards modernity in various fields, including the philosophy of art, have caused their views to be taken into account in the urbanism and architecture. although almost none of the famous traditionalist theorists were architects or urban planners, their serious criticisms of modernity, has helped to shape the concepts such as the desanctification of the city space and the secularization of space and time. also, burkhart and seyed hossein nasr works on islamic art and the pathology of islamic civilization have been created seriously prominent and influential in urbanism and islamic architecture, especially in iran.at the same time, the opinions of traditionalists have faced serious criticism. this article tries to make an assessment of the achievements and shortcomings of this school, especially in the field of islamic iranian urbanism, by examining the traditionalist viewpoints and the criticisms leveled at theme and analysis of the effectiveness and capability of traditionalist viewpoints in the process of realizing the islamic-iranian city. this article reviews traditionalism according to its terminological definition. the above-mentioned traditionalists have suffered extremes and excesses. in this article, it is tried to introduce other approaches of fundamentalist traditionalists who have expressed the comprehensive and deeper relation between islam and the creation of artworks, architecture and urbanism. it is also necessary to introduce these approaches for further and complementary of this research. this research came to the conclusion that a large part of the achievements of traditionalism in contrast with modernity is in the position of criticism of modernity, using the method of library documents in the information gathering stage and the method of logical reasoning in the analysis and inference stage. in such a way that the pathology of the adverse consequences of modernity in urbanism and architecture has been able to inspire and motivate many thinkers, experts, professors and decision-makers; however, in practice and in terms of realization and achieving the islamic city, it has not been very successful. in this text, an attempt was made by exploring and examining this issue to reach an approach for the realization of the islamic city.