واکاوی مفاهیم فلسفی ملاصدرا در تبیین فضاهای شهری ایرانی (موردپژوهشی: فضاهای بازار ایرانی)

تفکر هویت‌دار ایرانی حلقۀ گمشده در شکل‌گیری هویت فرهنگی فضاهای امروز است که می‌تواند در معماری وشهرسازی امروز نقش داشته باشد و به آینده هم منتقل شود. مفاهیم حکمی در طول زمان وجود دارند که با تفسیرهای سطحی نمی‌توان به جایگاه والای آن‌ها دست یافت. این مقاله به‌دنبال این پرسش است که چه نسبتی بین مفاهیم آرای فلسفی ملاصدرای شیرازی وجود دارد و این نسبت چگونه در فضای شهری تفسیر می‌شود؟ هدف پژوهش شناساندن و واکاوی آرای این حکیم و قابلیت کاربرد و تطبیق آن درشهرسازی یگانۀ ایرانی است. واکاوی مفاهیم حکمی و تطبیق آن با فضا می‌تواند در خلق فضاهای معماری و شهرسازی ایرانی موثر باشد و به شکل یک هویت فرهنگی ایرانی واحد در فضاها استمرار یابد. پژوهش با روش داده‌‌بنیاد و شیوۀ تحلیل محتوا و نیز با استدلال منطقی هدایت شده است، به این صورت که از تلخیص و تحلیل متون عتیق و اصیل، پژوهش‌های مرتبط شهری، مصاحبه و کدگذاری داده‌ها با نرم‌افزار اطلس تی‌آی بهره گرفته شده است. مفاهیم اصلی در سه مرحله به‌کمک کدهای باز و محوری و منتخب کدگذاری شدند. مفاهیم مرتبط با بازار ایرانی با کدگذاری محوری به مفاهیم کدهای منتخب مرتبط شده‌اند. مفاهیم وحدت، تشکیک، حرکت جوهری و محاکات به‌عنوان کدهای گزینشی تفکیک شدند و از یافته‌های پژوهش این است که واجب‌الوجود در عین اصالت و وحدت شخصی خودش، وحدت تشکیکی با موجودات عالم دارد که شدت و ضعف آن متفاوت است و با حرکت جوهری موجودات، این وحدت شکل می‌گیرد. تفسیر آن در فضا به این صورت است که حرکت جوهری به‌شکل سیالیت و پویایی فضا و تشکیک به‌صورت سلسله‌مراتب در فضا و درون‌گرایی باعث ایجاد وحدت فضا و یکی شدن با بافت شهری پیرامون خودش می‌شود و محاکات صدرایی شکل‌گیری این وحدت در فضاهای شهری است که فراتر از واژۀ ممیسس (تقلید) با اتصال خیال هنرمند طراح با عالم مثال و محاکات از این عالم، این فضای معماری یا شهری یکپارچه ظهور می‌یابد.

the explanation of concepts of sadra's philosophical theory in relation with urban spaces creation (case study: iranian bazaar)

thought that has had an iranian identity is a linking that was lost in the formation of cultural identity of the contemporary spaces that can have been a role in the architecture, and urban planning and be transfer to the future. there are concepts of wisdom over the time that it cannot reach to its sublime place with the superficial interpretations. this article seeks this question that what are the relation among the concepts of molla-sadea- shirazi’s philosophical viewpoints and how does it interpret in the urban spaces? the purpose of this essay is to identify and analyze this polymath’s points of view, as well as their applicability to the adaptation of a distinctive iranian urban design. it is possible to create iranian architectural and urban spaces and maintain them in the spaces as a kind of an iranian cultural identity unit by examining the notions of wisdom and corresponding to the place. this study is conducted on a grounded theory method, and contains logical reasoning with a content-analysis approach. using atlas.ti, it and codding of data, also it contains summarizing and analyzing the original texts, the studies of urban design, questionnaires. the main concepts were coded in three stages in open, axial and selected codes. the concepts of iranian bazaar with the axial codes are correlated to the concepts of selected codes. the concepts of unity, substantial motion, gradation, and mimesis are divided as selective codes. one of the findings of research shows that “vaajeb-al-vojood” the existent by necessity, just like its originality and personal unity has the unity of gradation with the beings of world, its intensity and weakness is different that the entities of this unity are formed with the substantial motion of the creature. the formation of this unity in the urban space that emerges can be understood spatially as substantial motion in the form of fluidity and dynamism of the space, gradation in the form of hierarchy in the space, introversion creates unity of space and integration with the surrounding urban context, and mimesis of sadra. beyond the word of imitation with connecting the imagination of the artist to the world of idea and mimesis of this word, the integrated architectural and urban space emerge