تحلیل تناسبات هندسی حیاط و نما در خانه‌های تاریخی شهر اصفهان

خانه‌های تاریخی از لحاظ اصول معماری و ویژگی‌های هندسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. این مطالعه به بررسی ویژگی‌های اصول هندسی اتخاذشده در خانه‌های دوره صفویه و قاجاریه می‌پردازد. هدف اصلی، شناخت ویژگی‌های هندسی خانه‌های تاریخی چند حیاط و نمای آن‌ها و بررسی تاثیر آن‌ها بر یکدیگر است. تحقیقات گسترده‌ای در این حیطه انجام‌گرفته است؛ اما مطالعه‌ای به بررسی نسبت طول حیاط به ارتفاع نما و نسبت طول به عرض حیاط انجام نگرفته است. جامعه آماری این مطالعه، متشکل از خانه‌های تاریخی یک یا چند حیاط مرکزی شهر اصفهان است. از میان این جامعه تعداد 15 خانه به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و مورد بررسی قرارگرفته است. رویکرد روش‌شناختی تحقیق، مبتنی بر پایه مطالعات میدانی و تحلیل هندسی-حسابی است. ابزارهای مورد استفاده از طریق برداشت و نرم‌افزار ترسیمی اتوکد انجام‌شده است. نتایج حاکی از آن است که حیاط خانه‌ها عمدتاً به شکل مستطیل بوده است. چنانچه محور کشیدگی حیاط در خانه‌های مورد مطالعه شمالی- جنوبی بوده است؛ نماها در خانه‌های 2، 3، و 4 جبهه ساخت به‌گونه‌ای قرار می‌گیرند که نمای شمالی ارتفاع بیشتری نسبت به 3 نمای دیگر داشته و چنانچه محور کشیدگی حیاط شرقی- غربی بوده؛ عکس این پدیده صادق است. نماها و جهت قرارگیری آن‌ها در حیاط یکی از تاثیرگذارترین مولفه‌ها در به دست آوردن تناسب حیاط به‌نما است.

analysis of the geometric proportion of courtyards, facade in historical houses of isfahan city

historical houses are of special importance in terms of architectural principles and geometric features. this study examines the characteristics of the geometric principles adopted in the houses of the safavid and qajar periods. the main goal is to know the geometric characteristics of the courtyard and facade in historical houses and to investigate their influence on each other. extensive research has been done in this area, but no study has been done to examine the length of the yard to the height of the facade and the ratio of the length to the width of the yard. the statistical population of this study includes historical houses in the central courtyard of isfahan city, from which 15 houses have been selected and investigated by purposeful sampling. the methodological approach of the research is based on field studies and geometric-arithmetic analysis. the tools used are drawing and autocad drawing software. if the axis of the courtyard is north-south in the studied houses, the facades in the rectangular houses with two, three, and four fronts are placed in such a way that the north facade is higher than the other three facades, and if the axis of the yard is east-west, this phenomenon does not exist. views and their orientation in the yard are one of the most influential components in obtaining the appropriateness of the yard to the facades.