تبیین مطلوبیت منظرهای صوتی تیمچه‌های بازار تبریز بر اساس ارزیابی‌های عینی و ذهنی

در پژوهش حاضر، در راستای تبیین مطلوبیت منظرهای صوتی تیمچه­های بازار تبریز، دو مولفه تراز فشار صوت و زمان واخنش به‌عنوان متغیرهای عینی و روشن­کننده رفتار آکوستیکی اندازه­گیری شده­اند. با استفاده از پرسشنامه توصیفی نیز ارزیابی­های ذهنی برای مشخص کردن کیفیت منظرهای صوتی استفاده شده است. پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که ویژگی­های فضایی تیمچه­های بازار تبریز چگونه در رفتار آکوستیکی آن­ها تاثیرگذار هستند و چه عواملی در مطلوبیت منظرهای صوتی آن­ها دخیلند. یافته­ها نشان می­دهد گنبدهای خردمقیاس با احتباس امواج صوتی به مثابه کاواک عمل کرده و اثر مطلوب در کاهش زمان واخنش دارند. سطوح شیشه­ای با انعکاس صدا طنین را محیط افزایش می‌دهند و موجب افت کیفیت آکوستیکی فضا می­گردند. مصالح مورد استفاده در جداره­ تیمچه­ها، آجر با بندکشی گچی، با انکسار و پخشایش صوت نقش مثبتی در کیفیت آکوستیکی ایفا می­کند. همچنین یافته­ها حاکی از آن است با اینکه مقادیر تراز فشار صوت و زمان واخنش -که نشان­دهنده نحوه رفتار آکوستیکی فضا هستند- می­توانند به نحوی در ارزیابی افراد از منظر صوتی دخیل باشند؛ ولی به تنهایی نمی­توانند مبنای سنجش کیفیت ادراکی منظر صوتی باشند. در سه تیمچه امیر شمالی، امیر، و مظفریه ویژگی­ها و کیفیات محیطی فضاها از قبیل تناسبات هندسی، پویایی یا ایستایی و میزان ازدحام تاثیر مستقیم در خوشایندی منظر صوتی شهر دارد. این سه تیمچه از لحاظ میزان سروصدا جزو فضاهای آرام هستند و به همین دلیل بروز ناگهانی برخی صداها، به دلیل اختلاف تراز فشار صوت به صورت مستقیم اثر سوء در کیفیت منظر صوتی می­گذارند. لذا پیشنهاد می­گردد مولفه­ای تحت عنوان شفافیت منظر صوتی شهری به مطالعات این حوزه اضافه شده و در ارزیابی منظرهای صوتی فضاهای آرام شهری مورد توجه قرار گیرد.

determining the desirability of the soundscapes of the timchehs of tabriz bazaar based on objective and subjective assessments

in the present study, in order to explain the desirability of the soundscapes of the timchehs of tabriz bazaar, sound pressure level (spl) and reverberation time (rt) have been measured as objective variables of acoustic behavior. using descriptive questionnaire, subjective assessments were used to determine the quality of soundscape. the research seeks to answer the question of how the spatial characteristics of tabriz bazaar timchehs affect their acoustic behavior and what factors are involved in the desirability of their soundscapes. findings show that small-scale domes act as cavities with the retention of sound waves and have a good effect in reducing rt. glass surfaces with sound reflection increase the echo of the environment and reduce the acoustic quality of the space. the materials used in timcheh wall, brick with gypsum bonding, by diffusing sound waves play a positive role in acoustic quality. the results show that although the values of spl and rt, which indicate the acoustical behavior of space, are somehow involved in the perception of people from the soundscape, but alone cannot be the basis for assessing the quality of the soundscape. the environmental characteristics and qualities of the spaces such as geometric proportions, dynamics or statics and the amount of congestion have a direct effect on the pleasantness of the urban soundscape in three timches of amir-e shomali, amir and mozaffarieh. these three timches are part of tranquil spaces, and for this reason, the sudden appearance of some sounds, due to the difference in spl, directly has a negative effect on the quality of the soundscape. therefore, it is suggested that a component called urban soundscape clarity be added to the studies in this field and be considered in the evaluation of soundscapes of tranquil urban spaces