شاخص سازی اصل محرمیت در شهرسازی ایرانی- اسلامی

اصل محرمیت یکی از  اصول جهان بینی و فرهنگ اسلامی است که در زندگی اجتماعی مسلمانان، به عنوان یکی از ارزش های  مهم اخلاقی و فرهنگی در نظر گرفته می شود. در طول تاریخ شهرنشینی در ایران مفهوم محرمیت و  رعایت حریم خصوصی  از شکل گیری فضای معماری تا سازماندهی فضایی شهرها و نحوه قرار گیری و مکان گزینی عملکردهای شهری در کنار یکدیگر تاثیر گذار بوده است. از طرف دیگر، شهرسازی ایرانی- اسلامی باید به گونه ای باشد که علاوه بر پاسخ گویی به نیازهای ساحت مادی حیات انسان بتواند نیازهای ساحت های دیگر حیات انسانی(ساحت های روانی و روحی حیات) را نیز پاسخ گویی و تامین نماید و در این میان رعایت اصل محرمیت در تامین چنین نیازهایی نقش مهمی را بر عهده دارد. در شهرسازی معاصر کشور با به کارگیری اندیشه ها و نظریات غربی و تقلید از الگوهای مدرنیستی، اصل محرمیت نیز مانند بسیاری از  مفاهیم با ارزش دیگر به فراموشی سپرده شده است، به طوری که در حال حاضر کمتر به این مفهوم در برنامه ها و طرح های توسعه شهری توجه می شود. هدف از تحقیق حاضر تدوین معیارها و شاخص هایی جهت ظهور و تجلی مفهوم محرمیت در شهرسازی ایرانی- اسلامی است. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر بازبینی سیستماتیک متون، مطالعات و تحقیقات مرتبط با موضوع و تحلیل محتوای اطلاعات جمع آوری شده است. مقاله حاضر در نتیجه گیری شاخص های مرتبط با اصل محرمیت را در مولفه های مختلف محیط شهری شامل مولفه های کالبدی- فضایی، عملکردی و اجتماعی- فرهنگی ارائه نموده  و به کارگیری آن ها در برنامه ها و طرح های توسعه شهری جهت ارتقاء کیفیت محیط های شهری را توصیه می نماید

indicating the principle of privacy in iranian- islamic urban planning

the principle of privacy is one of the principles of islamic worldview and culture, which is considered as one of the important moral and cultural values ​​in the social life of muslims. throughout the history of urbanization in iran, the concept of privacy and respect for privacy has been influential from the formation of architectural space to the spatial organization of cities and locating urban functions side by side. on the other hand, iranian-islamic urban planning should be such that in addition to supplythe needs of the material realm of human life, it can also meet the needs of other realms of human life (psychological and spiritual realms of life) and in the meantime observance of the principle of privacy plays an important role in meeting such needs. in the contemporary urban planning of the iran, by applying western ideas and theories and imitating modernist models, the principle of privacy, like many other valuable concepts, has been forgotten, so that now less attention is paid to this concept in urban development programs and plans. the purpose of this study is to develop criteria and indicators for the emergence and manifestation of the concept of privacy in iranian-islamic urban planning. research method in this research is based on systematic review of texts, studies and research related to the subject and content analysis of information collected. in conclusion, the present article presents the indicators related to the principle of privacy in various components of the urban environment, including physical-functional and socio-cultural components, and recommends their application in urban development programs and plans to improve the quality of urban environments.