نقش «حافظه» (خزانه معنا) و «خیال» (خزانه صورت) معمار در شکل‌دهی به فرایند خلق و ادراک آثار معماری بر اساس دیدگاه حکمت متعالیه

مسئله چگونگی شکل‌گیری فرایند خلق و ادراک آثار معماری و عوامل موثر بر آن مقوله‌ای با‌اهمیت، چند‌بعدی، و میان‌رشته‌ایست. این در حالیست که در حال حاضر فرایند شکل‌گیری آثار معماری در اکثر پژوهش‌ها با تکیه بر برداشت‌های سطحی از ادراک انسان و در بهترین حالت وابسته به حواس پنج‌گانه ظاهری انسان و البته معمولا محدود به برخی از آنها بررسی می‌شود. بنابراین لازم است جوانب این مسئله از منظر علوم انسان‌شناسی (شناخت قوا و ابزارهای ادرکی او)، هستی‌شناسی (شناخت مراتب هستی)، و روان‌شناسی محیط (بررسی رابطه انسان و محیط) پرداخته شود.پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی چگونگی شکل‌گیری مراحل فرایند خلق و ادراک آثار معماری با تمرکز بر قوای باطنی به‌ویژه «حافظه» و «خیال» معمار بپردازد؛ و با بازتعریف مراحل تجزیه، ترکیب، و ارزیابی در این فرایند با یک نگاه نو، عواملی که مستقیم و غیرمستقیم موثر بر کیفیت شکل‌گیری و تحقق این مراحل هستند را؛ بررسی نماید. شالوده نظری این پژوهش مبانی حکمت متعالیه و برای انجام آن از راهبرد استدلال منطقی استفاده شده است. در مرحلۀ گردآوری داده‌ها از مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای، و در مراحل بعد، از روش استدلال قیاسی استفاده شده است.نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد معماری مانند سایر افعال انسان متاثر از بستر مادی و معنوی رشد (تجربه زیسته) و ادراکات معمار در طول عمر تا لحظه خلق اثر است. معمار از یک طرف متاثر از حافظه (خزانه معانی) و خیال (خزانه صورت‌ها) خود است که خمیر‌مایه ایده‌های او خواهند بود؛ و از طرفی به‌واسطه افعال، اخلاق و مزاج خود مرتبه‌ای برای نفس ناطقه‌اش -که مبدا و خالق افعال اوست- رقم می‌زند؛ و البته مرتبه نفس هم نقش بسزایی در کارایی حافظه و خیال در انسان دارد؛ زیرا معانی و صورت‌ها ذخیره شده در آنها حاصل سطح تعامل او با عوالم هستی است. این رویکرد همچنین می‌تواند زمینه‌ساز تحول در حوزه تعلیم معماری و تربیت معماران باشد. زیرا تاکید می‌نماید معمار ابتدا باید قوس صعود معرفت‌یابی را در وجود خویش طی کند و بعد اقدام به آفرینش در قوس نزول خلق اثرمعماری نماید.

the role of memory (treasury of meaning) and imagination (treasury of face) of the architect in shaping the process of creating and perceiving architectural works based on the view of transcendent wisdom

the role of memory (meaning treasury) and imagination (face treasury) of the architect in shaping theprocess of creating and perceiving architectural worksbased on the view of transcendent wisdomthe issue of how the process of creating and perceiving architectural works and the factors affecting it is an important, multidimensional and interdisciplinary category. however, at present, the process of formation of architectural works in most studies is based on superficial perceptions of human perception and at best depends on the five human senses and, of course, usually limited to some of them. therefore, it is necessary to address the aspects of this issue from the perspective of anthropological sciences (knowledge of his powers and perceptual tools), ontology (knowledge of the levels of existence) and psychology of theenvironment (study of the relationship between man and the environment).the present study intends to investigate how the stages of the process of creating and perceiving architectural works are formed by focusing on the esoteric forces, especially the memory and imagination of the architect and also by redefining the steps of decomposition, composition and evaluation in this process with a new look, this study intends to investigate the direct and indirect effects on the quality of formation and realization of these steps. the theoretical basis of this research is the principles of transcendent wisdom and to do it, the strategy of logical reasoning has been used. in the data collection stage, documentary and librarystudies have been used, and in the later stages, the deductive reasoning method has been used.the results of this research show that architecture, like other human actions, is influenced by the material and spiritual context of growth (lived experience) and the architect’s perceptions during his lifetime until the moment of creating the work. on the one hand, the architect is influenced by his memory (treasury of meanings) and imagination (treasury of faces) that these items will be the source of his ideas, and on the other hand, by his actions, ethics and temperament ,he creates a level for his rational soul, which is the origin and creator of his actions. and of course the level of the soul also plays an important role in the efficiency of memory and imagination in human beings because the meanings and forms stored in them are the result of his level of interaction with the worlds. this approach can also pave the way for change in architecture education be. because he emphasizes that the architect must first go through the arc of ascending epistemology in his being and then try to create in the arc of the descent of the creation of thearchitectural work.